Wat weten we over de dader? "Benjamin Herman stond in rapporten Staatsveiligheid"

Herman, een dertiger met Belgische nationaliteit uit Rochefort, werd gisteren vrijgelaten uit de gevangenis van Marche-en-Famenne. De man was voor de veertiende keer met penitentiair verlof (wat twee dagen duurt) en had ook al elf uitgangsvergunningen (korter) gekregen. Gisterenavond moest hij zich opnieuw aanbieden aan de gevangenis, maar dat gebeurde niet. Daarop werd een signalement uitgestuurd.

Volgens de Franstalige omroep RTBF zou op de lijst van de Staatsveiligheid hebben gestaan omdat hij in de gevangenis in contact stond met islamisten en er zo radicaliseerde. In een amateurvideo genomen door een ooggetuige van de schietpartij in Luik, die te zien is op de website van de RTBF, valt te horen dat de schutter "Allahu Akbar" schreeuwt.

Premier Charles Michel zei na afloop van de Nationale Veiligheidsraad dat de naam van de dader in twee rapporten van de Staatsveiligheid en in een informatierapport van de politie stond, maar die rapporten hadden eigenlijk betrekking op andere mensen. De diensten die over penitentiair verlof moeten beslissen, zagen daarom geen reden om hem dat te weigeren. Herman stond ook niet op de lijst met geradicaliseerden van het OCAD, het orgaan voor de analyse van de terreurdreiging.

Zowel minister van Justitie Koen Geens als minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon wees er  op dat de schutter al verschillende malen op penitentiair verlof is geweest zonder dat er zich problemen hebben gesteld. Eerder was bekend geraakt dat de dertiger uit Rochefort enkel bij het gerecht gekend was voor kleine criminaliteit, zoals diefstal en geweldpleging. 

Volgens de burgemeester van Luik en de korpschef van de Luikse lokale politie had de 31-jarige schutter het duidelijk gemunt op de politie. Dat blijkt uit het aantal kogels dat de man afvuurde en de eerste resultaten van het onderzoek.

Medegevangenen omschrijven Herman als "marginaal en gewelddadig", meldt RTBF. Een ex-celgenoot van Herman vertelde aan de Franstalige zender hoe hij de dertiger zag radicaliseren. "Hij zei dat hij een echte moslim was. Iedere maandag en donderdag vastte hij en at hij niets." Volgens de man waren niet veel mensen in de gevangenis op de hoogte van de radicalisering. "Hij sprak er niet over." De Waal zegt gechoqueerd te zijn door de schietpartij van vanochtend. "Het was geen slechte jongen."

Herman zat sinds 2003 quasi onafgebroken in de gevangenis, als multirecidivist. Hij zou in 2020 vrijkomen. De uitvoeringsrechtbank had hem nog geen voorlopige invrijheidsstelling gegeven.

Zijn er fouten gebeurd door de man penitentiaire verloven toe te kennen? "Daar spreek ik mij niet over uit", verklaarde minister van Justitie, Koen Geens (CD&V), voor aanvang van de Nationale Veiligheidsraad om 16.30 uur. "Dat zijn geen fouten denk ik. Als iets dertien keer goed gaat, gaat het normaal de veertiende keer niet verkeerd." De minister wees erop dat er altijd een risico is. "Als men die in 2020 vrijlaat, is het niet zeker dat hij na 2020 niets meer verkeerd zou hebben gedaan".

Vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) vraagt zich niettemin af hoe het kan dat iemand als Herman toch de gevangenis kon verlaten. "Daar moet vandaag duidelijkheid over komen."

Het is lang niet zeker dat de man in de gevangenis is geradicaliseerd, liet Geens nog verstaan. "Het is lang niet evident dat hij in aanmerking komt voor de classificatie 'radicalisering'." Dat het federaal parket een onderzoek voert om te zien of er een terroristisch motief is, zou te maken hebben met de methode van de aanval en zou uit voorzorg zijn, al benadrukte de minister dat het aan het federaal parket zelf is om daarover te communiceren.

Herman doodde vanochtend twee agentes en een voorbijganger in het centrum van Luik. "Hij heeft twee agenten langs achter aangevallen met een steekwapen en hun dienstwapens afgenomen. Daarop opende hij het vuur op de agenten, die overleden zijn", zei de procureur des Konings van Luik op een persconferentie. De slachtoffers zijn twee vrouwelijke hulpagentes: Lucile Garcia, een vijftigjarige vrouw uit de streek van Verviers, en Soraya. Ze waren respectievelijk sinds 1994 en 2010 in dienst bij de Luikse politie. 

Na de schietpartij is de dader te voet verdergegaan en heeft hij de inzittende van een wagen die hij wilde stelen, neergeschoten. De 22-jarige Cyril Vangriecken, een student, kwam daarbij om het leven. Hij studeerde voor onderwijzer aan de hogeschool in Luik. Naar aanleiding van zijn dood zullen de examens die morgen gepland stonden, voorlopig niet plaatsvinden, zo meldt burgemeester Demeyer.

De dader trok vervolgens naar het atheneum Léonie de Waha, waar hij twee werknemers gijzelde. Toen Herman het gebouw al schietend verliet, werd hij doodgeschoten door speciale eenheden van de politie. "Het gaat zowel om normale interventieploegen als ploegen van de fietsbrigade en ploegen van de PAB, de antibanditisme-eenheden van de Luikse politie", aldus burgemeester Willy Demeyer.

In het vuurgevecht met de politie raakten nog vier agenten gewond."Elk van de dienstwapens bevatte 17 kogels. Bij de schietpartij zijn twee agenten van de PAB in het been geraakt. Eén van hen raakte zelfs levensgevaarlijk gewond, aangezien een kogel de slagader in de dij raakte. Twee agenten van de recherche raakten ook gewond aan de arm. Eén van de vier gewonde agenten heeft het ziekenhuis al mogen verlaten, de andere drie nog niet."

Omwonenden konden het moment dat de schutter door de politie uitgeschakeld werd, vastleggen op video:

Herman wordt mogelijk ook gelinkt aan een moord die afgelopen nacht plaatsvond in On, een deelgemeente van Marche-en-Famenne, in de provincie Luxemburg. Daar werd een persoon doodgeschoten in een woning. Omstreeks 3 uur werden drie schoten gehoord. Mogelijk gaat het om een afrekening in het drugsmilieu, melden de kranten van Sudpresse. Het slachtoffer zou een kompaan zijn van Herman met wie hij vannacht een juwelier had overvallen in Rochefort, schrijft RTL Info. Het parket van Luik geeft voorlopig geen informatie over de zaak en kan niet bevestigen of Herman verdacht wordt van de moord.

Zeker is wel dat de dertiger al verscheidene keren in aanraking kwam met het gerecht. Zo pleegde hij in 2008 samen met zijn broer een gewapende overval op een supermarkt in Marche-en-Famenne. Het duo maakte 180 euro buit en vluchtte na de overval weg in een auto met gestolen nummerplaten. Beiden kampten op het moment van de feiten met een heroïneverslaving. Volgens de verdediging pleegden de broers de overval omwille van die verslaving. 

Waalse media melden dat de schutter een "instabiel" psychologisch profiel zou hebben gehad, met een "moeilijke jeugd". De man had geen contact meer met zijn familie. Over het motief van de dader heerst nog veel onduidelijkheid, maar klaarblijkelijk had hij het gemunt op de politie, zei de burgemeester van Luik op een persconferentie.

Het federaal parket lijkt uit te gaan van een terreuraanslag en heeft een onderzoek geopend. Het OCAD, het orgaan voor de terreurdreiging, volgt de zaak van nabij op. In de gevangenis van Marche-en-Famenne vindt deze namiddag een huiszoeking plaats. Speurders doorzoeken ook de woning van de moeder van de dader in Rochefort. Het dreigingsniveau blijft voorlopig op 2, meldt het crisiscentrum van de federale regering.