Prof strafrecht: "Als er ernstig risico bestaat, mag penitentiair verlof niet doorgaan"

Benjamin Herman, de man die verantwoordelijk is voor de schietpartij in Luik, is geen onbekende voor het gerecht. De dertiger zit sinds 2003 quasi onafgebroken in de gevangenis, als multirecidivist. Hij is onder meer veroordeeld voor diefstal met geweld, diefstal met inbraak en weerspannigheid en heeft ook drugsfeiten op zijn kerfstok staan. Sinds vorig jaar verblijft hij in Marche-en-Famenne. 

Ondanks dat zwaar verleden mocht Herman toch tijdelijk de gevangenis verlaten. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) liet dinsdag voor de Nationale Veiligheidsraad weten dat de man met penitentiair verlof was, als voorbereiding op zijn definitieve vrijlating in 2020. 

Volgens Geens waren er eerder al verschillende tijdelijke vrijlatingen geweest: hij kreeg nu voor de veertiende keer verlof (dat twee dagen zou duren, red.) en er werden hem ook al elf uitgangsvergunningen (maximum zestien uur per keer, red.) verleend. "Dat is telkens goed gegaan", aldus de minister.

Uit krantenarchieven is nochtans op te maken dat het buiten de gevangenismuren eerder al misliep met Herman. Onder meer in L' Avenir is te lezen hoe hij in 2010 samen met zijn broer een bloemist aanviel. Op dat moment moest Herman een gevangenisstraf van zes jaar uitzitten, maar keerde hij niet terug na een penitentiair verlof, zo stelt het artikel.

In welke mate is er rekening gehouden met deze feiten bij de beslissing om de man opnieuw tijdelijk buiten de gevangenismuren te laten vertoeven?

Op het kabinet van minister van Justitie Koen Geens is voorlopig niemand die dit kan verduidelijken. Geens zelf wilde zich voor de Veiligheidsraad niet uitspreken over mogelijke fouten die gebeurd zijn bij de toekenning van het verlof. "Daar zijn geen fouten, denk ik. Als iets dertien keer goed gaat, gaat het normaal de veertiende keer niet verkeerd." De CD&V'er wijst erop dat risico's niet uit te sluiten zijn. "Als men die in 2020 vrijlaat, is het niet zeker dat hij na 2020 niets meer verkeerd zou hebben gedaan."

Eindverantwoordelijkheid

Het is de minister, of een van zijn diensten, die volgens de wet penitentiair verlof of een uitgaansvergunning moet toekennen. Dat gebeurt op basis van een advies dat binnen de gevangenismuren, door de directie en de psychosociale dienst, wordt geformuleerd, stelt professor strafrecht Tom Vander Beken (Universiteit Gent). 

Er zijn volgens hem verschillende voorwaarden aan verbonden. Zo mogen er geen "tegenaanwijzingen" zijn, oftewel tekenen dat er iets zou mislopen. "Bestaat de kans op vluchten? Op ernstige misdrijven? Als er een ernstig risico bestaat, dan mag het penitentiair verlof niet doorgaan. Zo staat het duidelijk in de wet", aldus Vander Beken. 

Wanneer iemand niet meer opdaagt na een verlof en verschillende gewelddadige feiten pleegt, is volgens de expert "een mogelijke tegenindicatie".

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) meent dat de diensten die bevoegd zijn voor het toekennen van penitentiair verlof "daar niet lichtzinnig over heen gaan. Ik neem aan dat daar goed over nagedacht is". 

Dit moet anders en beter

Volgens Carina Van Cauter, Kamerlid van Open Vld, is er een globaal probleem met mensen die onoordeelkundig in vrijheid worden gesteld. "Dit moet echt anders en beter. Alle systemen waarbij iemand tijdelijk vrij komt tijdens een straf, kunnen enkel als er geen veiligheidsrisico's aan verbonden zijn. We mogen echt geen mensen meer tijdelijk vrijlaten als dat risico's inhoudt."

Met de vinger wijzen naar wie hier nu politiek verantwoordelijk voor is, wil van Cauter vooralsnog niet doen. "Dat heeft geen zin. Is het niet al erg genoeg? Laten we dit probleem vooral snel aanpakken, zodat het niet meer kan gebeuren."