Direct naar artikelinhoud
Antidepressiva

Speciale afbouwmedicatie vergemakkelijkt stoppen met antidepressiva – ook als eerdere stoppogingen mislukten

Archiefbeeld pillen.Beeld BELGA

Stoppen met antidepressiva lijkt kansrijker als de patiënt speciale afbouwmedicatie gebruikt, blijkt uit Nederlands onderzoek. Speciale 'taperingstrips' moeten nu de oplossing bieden. Daarin zit elke dag een iets lagere dosis antidepressiva – waarbij de afbouw naar het einde toe steeds langzamer gaat. 

Onderzoekers van de Universiteit Maastricht hielden een enquête onder 895 mensen die een stoppoging deden met behulp van dergelijke strips. Dat lukte in 71 procent van de gevallen in gemiddeld 56 dagen; 6 procent van de stoppers kreeg een terugval, wat wil zeggen dat de oude klachten terugkwamen.

Het is niet bekend hoe groot de kans op een geslaagde stoppoging is zónder taperingstrips, maar dat veel stoppogingen mislukken is een van de verklaringen voor het grote aantal gebruikers van antidepressiva: 1 miljoen in Nederlander. Er komen wel ‘nieuwe’ slikkers bij, maar de medicatie (met succes) beëindigen doen er slechts weinig.

Om stoppen te vergemakkelijken, ontwikkelde Cinderella, een stichting voor stiefgeneesmiddelen (medicijnen die niet commercieel interessant zijn) in samenwerking met de Universiteit Maastricht de taperingstrips. De snelheid en het patroon waarin de medicatie afgebouwd wordt, zijn afhankelijk van het soort antidepressiva, de wens van de patiënt en de inschatting van de arts. De strips worden niet door alle verzekeraars vergoed, omdat nooit wetenschappelijk is aangetoond dat ze tot betere resultaten leiden.

Dosis afgestemd op individu

Volgens de eerste auteur van de studie, onderzoeker Peter Groot van het User Research Centrum van de Universiteit Maastricht, zit het succes van de strips in het feit dat de dosis is afgestemd op het individu en dat de afbouw naar het eind toe steeds langzamer gaat. "Artsen gaan ervan uit dat als je eenmaal op een dosis van enkele milligrammen per dag zit, er geen aantoonbare hoeveelheid werkzame stof meer in zit – en je dan net zo goed kunt stoppen. Maar dat klopt niet bij mensen die het jarenlang hebben geslikt en die een vaste spiegel van de stof hebben opgebouwd."

Artsen gaan ervan uit dat als je eenmaal op een dosis van enkele milligrammen per dag zit, er geen aantoonbare hoeveelheid werkzame stof meer in zit – en je dan net zo goed kunt stoppen
Peter Groot van het User Research Centrum van de Universiteit Maastricht,

De wetenschappelijke bewijskracht van deze studie ‘Antidepressant tapering strips to help people come off medication more safely’ (Psychosis, mei 2018) is beperkt. Er is geen vergelijking gemaakt met een controlegroep van patiënten die zonder taperingstrips zijn gestopt. Toch zijn niet betrokken deskundigen van het AMC ‘enthousiast’ over de studie. "Wij juichen toe dat er überhaupt aandacht is voor afbouwgeneeskunde", aldus psychiater Anja Lok van het AMC. "Deze studie is een mooie, creatieve eerste stap", vindt ook Claudi Bockting, hoogleraar Klinische Psychologie in de Psychiatrie bij hetzelfde ziekenhuis en lid van de wetenschappelijke adviesraad van het Zorg Instituut. Ook de resultaten mogen er zijn met 71 procent geslaagde stoppogingen, vindt Lok.

De meeste deelnemers aan dit onderzoek (62 procent) hadden eerdere mislukte stoppogingen gedaan. Overigens benadrukken Bockting en Lok dat er meer studies nodig zijn naar verantwoord afbouwen. "Uit onze laatste afbouwstudie blijkt dat de huisarts of psychiater het beste vier tot vijf maanden begeleiding biedt." Niet alle patiënten krijgen te maken met onttrekkingsverschijnselen bij de afbouw van antidepressiva, het gaat om 20 tot 40 procent van de stoppers.

De een kan vrijwel cold turkey stoppen. De ander heeft er een half jaar of meer voor nodig
Peter Groot van het User Research Centrum van de Universiteit Maastricht

Dat maakt het verantwoord afbouwen ook zo lastig, denkt onderzoeker Groot. "De ene patiënt reageert totaal anders op dezelfde dosis van hetzelfde medicijn dan de ander. De een kan vrijwel cold turkey stoppen. De ander heeft er een half jaar of meer voor nodig."