Burgers baas op Gedempte Zuiderdokken: bouw van ondergrondse parking ligt zeker een jaar stil

Een ondergrondse parking voor tweeduizend auto's aan de ene kant, later nog een tweede aan de andere kant, een speeltuin, sportveld en hondenloopzone. Daaraan bouwde de Stad Antwerpen op de Gedempte Zuiderdokken. Maar dat feestje gaat voorlopig niet door. De reden: de in- en uitrit van de bewuste parking. Die zouden beide in de Verviersstraat worden gepland. Twee mensen in die straat gaan niet akkoord en stapten naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Die volgt hun protest en meent dat er 'ernstig' wordt afgeweken van de bestemmingsvoorschriften van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). 

Brabo versus Antigoon

Dat doet meteen denken aan de zeer mediagenieke discussie rond de Sinksenfoor, ook op de Gedempte Zuiderdokken. Deze twee buurtbewoners waren daar niet bij betrokken, maar er zijn gelijkenissen. De buurt wou toen af van het lawaai dat die kermis met zich meebrengt en won uiteindelijk het pleit. De mondige burger haalde het van de stad, als was het Brabo versus Antigoon. In 2015 verhuisde de Sinksenfoor naar Spoor Oost, een oud rangeerterrein van de NMBS.

Het Antwerpse stadsbestuur krijgt nu dus weer een tik. De Zuiderdokken lijken wel behekst. Is die lap grond totaal niet te ontwikkelen? Of is het toch gewoon pech? Dat het moeilijk is, staat vast. "Dit is een van de dichtstbevolkte gebieden van Antwerpen en een van de weinige grote open ruimtes in de stad. Dat maakt het interessant voor grote evenementen en projecten. Uiteraard komt daar dan ook veel reactie op van de buurt", legt professor Maarten Van Acker uit, als stedenbouwkundige verbonden aan de Universiteit Antwerpen.

De burger laat zich graag horen, al was dat ooit anders. Zeker als het aankomt op ruimtelijke ordening. Pas de laatste twintig jaar wordt dat duchtig gebruikt als juridisch wapen. "Voordien was dat zelden een issue. Er waren ook amper advocaten in gespecialiseerd. Er is veel veranderd", zegt Pieter-Jan Defoort van LDR Advocaten, expert in omgevingsrecht. "De burger is mondiger geworden, financieel zijn zulke procedures niet al te zwaar om dragen en mensen zijn nu sneller bereid om daar geld aan te spenderen."

Molensteen

Dat is ook merkbaar in de praktijk. Jaarlijks stappen duizenden burgers naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen, de Raad van State of een andere rechtbank. Dat hangt tal van grote en kleine projecten als een molensteen om de nek. Is het onmogelijk geworden om grote projecten te realiseren? Dat is een stap te ver, al scheelt het niet veel. "Het is onmogelijk om zulke projecten helemaal vlekkeloos af te werken", zegt Defoort. "Neem nu ruimtelijke ordening. Die wetgeving is zo complex dat je altijd wel een foutje vindt. Er is altijd een stok om de hond mee te slaan. Ook al gaat het dan over privébelangen die misschien niet opwegen tegen het algemeen belang."

Als er altijd een stok is om de hond mee te slaan, moet je er voor zorgen dat niemand de hond wil slaan. Maar hoe doe je dat dan? Een vereenvoudiging van het wetboek is uiteraard een oplossing, maar beter communiceren gaat misschien sneller. Daar lijkt het Zuiderdokken-schoentje te knellen. "Het zijn dan maar enkelingen die klagen – ik denk niet dat zij representatief zijn voor de hele buurt – maar in dit geval kon het participatietraject uitgebreider. Er is gepraat met de omwonenden, maar misschien kwam dat te laat", oordeelt Van Acker. "Top-downbeslissingen worden niet meer zomaar aanvaard, zeker niet van een overheid. Natuurlijk kun je nooit iedereen tevredenstellen, maar goed luisteren maakt al een groot verschil. In andere projecten zie je dat er veel minder bezwaarschriften worden ingediend als er meteen een dialoog wordt opgestart."

Of de dialoog de projecten aan de Gedempte Zuiderdokken nog kan redden is zeer de vraag. De geschiedenis leert dat het moeilijk praten is als er een procedureslag aan voorafging. Schepen van Mobiliteit Koen Kennis (N-VA) kan nog in beroep gaan bij het Hof van Cassatie of kiezen voor de dialoog. Wat het wordt, is niet duidelijk. "We moeten eerst het vonnis goed bekijken en ons beraden", zegt een woordvoerster. Wel is duidelijk dat de Gedempte Zuiderdokken nog minstens een jaar, en een vermoedelijk nog langer, een slapende werf is. Verschillende buurtbewoners en omliggende horecazaken deden daarover al hun beklag.