Albertkanaal krijgt 6 groene waterkrachtcentrales
Vlak bij de Godsheidesluizen op het Albertkanaal in Hasselt verrijst een gloednieuw pompstation. Het zal niet alleen water oppompen naar de hoger gelegen delen van het kanaal, maar zal ook groene stroom maken. Het station kan namelijk ook water naar beneden laten vallen: genoeg om de nabijgelegen sluizen én 500 gezinnen gedurende het hele jaar van stroom te voorzien.
Het Albertkanaal loopt vanuit de Maas in Luik via Limburg naar de Schelde in Antwerpen. Op dat traject van bijna 130 kilometer daalt het Albertkanaal via het Kempens Plateau in Limburg af naar de provincie Antwerpen. Daar mondt het de via de Antwerpse haven in de Schelde uit. Het kanaal daalt daarbij van een hoogte van 60 meter naar 0 meter, het zeeniveau in Antwerpen. Die afdaling gebeurt in zes trappen via zes sluizen van telkens 10 meter hoogte.
Pompen en stromen
Maar omdat water van nature uit zijn weg naar beneden zoekt, moet de Vlaamse Waterweg vzw (die het kanaal voor de Vlaamse overheid beheert) er voortdurend over waken dat de hoogste delen van het kanaal niet leeglopen. Zeker in droge zomermaanden is dat een probleem. Er loopt dan soms te weinig water vanuit de Maas het kanaal in. Om te verhinderen dat de hoogste compartimenten dan te veel water verliezen tussen de sluizencomplexen, pompen de beheerders van het kanaal voortdurend water bij. Dat is eigenlijk ook de hoofdtaak van het nieuwe pompstation: het Albertkanaal op peil houden, zodat de schepen ook tijdens de droge zomermaanden ongehinderd kunnen blijven verder varen.
In de zomer moet het Albertkanaal worden bijgepompt, anders kan het droog vallen
Maar 10 maanden van het jaar is er meestal water in overvloed en zijn de zes sluizencomplexen op het kanaal eigenlijk miniwatervallen van telkens 10 meter hoog. En met vallend water kan je elektriciteit maken, zoals bij een waterkrachtcentrale, een stuwdam bijvoorbeeld. Dat zette onze overheid aan het denken: wat als je naast elke sluizencomplex een pomp kon leggen die tegelijk ook als een waterkrachtcentrale werkte en de energie van dat vallende water kon omzetten in stroom?
Archimedes helpt
De industrie bleek al een oplossing te hebben: de zogenaamde Archimedesschroeven of vijzels. De Griekse klassieke geleerde Archimedes ontwikkelde de schroeven ruim 200 jaar voor Christus. Ze worden dus al meer dan 2000 jaar gebruikt om vloeistoffen naar omhoog te draaien, of vijzelen.
Alleen moesten die Archimedesschroeven nu ook in omgekeerde richting kunnen werken, om water in een gecontroleerde draaibeweging naar beneden te laten vallen. Dat konden ze tot voor kort niet. Maar ingenieurs hebben intussen een nieuwe versie ontwikkeld, die wél water kan laten vallen. En uitgerekend een Vlaams bedrijf uit Brugge heeft zich gespecialiseerd in die nieuwe vijzels.
15.000 liter per seconde: elektriciteit voor 1.500 gezinnen
In reuzenvijzels. Die van het pompstation in het Albertkanaal zijn maar liefst 30 meter lang (de omhullende constructie meegenomen), en wegen 90 ton elk: dat is het gewicht van 90 middenklasse personenauto’s. Zo zitten er in het pompstation drie naast mekaar, die maximaal in totaal 15.000 liter water per seconde kunnen verzetten. Op drie en een halve minuut jagen ze er de volledige inhoud van een flink Olympisch zwembad door.
De Archimedesschroeven jagen er op 3,5 minuut een volledig Olympisch zwembad door
En daarmee kunnen ze dus ook heel wat stroom maken. Goed voor 1.500 gezinnen. Als ze het volledige jaar op volledige kracht zouden draaien. Maar dat doen ze dus niet. En ze benutten ook een deel van hun stroom om de nabijgelegen sluizen te laten werken. Toch blijft er nog genoeg elektriciteit over om 500 gezinnen een jaar lang van stroom te voorzien.
100% groene en rendabele pomp- en waterkrachtcentrale
Door hun unieke werking moet onze Vlaamse overheid (die het Albertkanaal beheert via de Vlaamse Waterweg NV) niet alleen ca. de helft minder water bijpompen in de zomermaanden, maar kan ze ook nog stroom verkopen. Groene stroom, die geen gram CO2 uitstoot. En voor extra inkomsten zorgt. De installatie kost 7,5 miljoen euro, maar zou zich volgens NV De Scheepvaart op tien jaar terugverdienen. Door het uitgespaarde pompwater, de vlottere scheepvaart en het geld van de verkochte elektriciteit
De 6 installaties zullen stroom leveren voor minimaal 3.000 gezinnen
Het concept werkt zo goed dat de overheid besliste het volledige Vlaamse gedeelte van het Albertkanaal uit te rusten met de nieuwe pompinstallaties. Bij elk van de zes sluizencomplexen komt er dus één. Ze krijgt het kanaal er in één klap 6 waterkrachtcentrales bij, die minstens 3.000 gezinnen zullen kunnen voorzien van stroom. Twee zijn er inmiddels gebouwd, die in Hasselt is na de zomer klaar. Drie volgen nog later.
Een roetsjbaan voor de vissen
Bovendien blijken de reusachtige Archimedesschroeven tegelijk ook nog goede vistrappen te zijn. Bij klassieke pompen is er altijd het gevaar dat vissen meegezogen en fijngemalen worden. Bij de schroeven is dat niet zo, verzekert de fabrikant. De vissen op het Albertkanaal kunnen er als in een lift veilig mee naar omhoog, maar evengoed mee naar beneden. Als in een reuzenroetsjbaan.
En die vissen mogen zelfs behoorlijke kanjers zijn. De Archimedesschroeven van het pompstation zijn groot genoeg om er de soorten op het Albertkanaal probleemloos door te laten zwemmen.
VIDEO: uit "Het journaal"
