Macron vecht voor Iran-deal én Frans bedrijfsleven
De Franse president probeert al reizende het atoomakkoord met Iran te redden, ook al omdat Franse bedrijven veel zaken doen in dat land. Krijgt hij voet aan de grond bij Vladimir Poetin? Of gaat het net als in de VS? Die schrapten de deal, terwijl Macron zo dik leek met Donald Trump.
Nog maar een maand geleden kreeg Emmanuel Macron een staande ovatie na zijn toespraak voor het Amerikaanse Congres. Naar verluidt verzuchtten meerdere senatoren off the record dat ze de 40-jarige Fransman maar wat graag als hún president zouden zien. Een dag nadien verscheen in The New York Times een jubelend hoofdredactioneel commentaar over ‘the French wunderkind’.
Al was er ook verbazing, vooral over de ogenschijnlijk warme band tussen Macron en Donald Trump. Nadat de Franse president zijn Amerikaanse ambtgenoot in juli 2017 in de watten had gelegd in Parijs, was het dit keer Trump die voor het oog van de camera’s geen moment onbenut liet om te laten zien hoe goed hij het met zijn jonge Franse collega kon vinden.
Lees ook: Macron overklast Trumps dominante handdruk met twee kussen
Hoge boetes
Vier weken later probeert de Franse president uit alle macht het kernakkoord met Iran overeind houden. Dit ondanks nieuwe, strenge Amerikaanse eisen aan het adres van de Iraniërs. En ondanks het nieuwe eisenpakket dat het Iraanse regime bij monde van ayatollah Khamenei aan Europa heeft voorgelegd. Zo moeten Europese banken de handel met Iran blijven faciliteren. Dat ze daarmee Amerikaanse sancties riskeren - de Verenigde Staten dreigen met hoge boetes voor bedrijven die met Iran blijven handelen - laat Teheran koud.
Tussen Macrons mooie woorden en galanterieën bleef het enigszins onderbelicht, maar de Franse president toonde zich tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten ook een realist. In een vraaggesprek met Amerikaanse journalisten sprak de ex-bankier de verwachting uit dat Trump de Amerikaanse stekker uit het Iran-akkoord zou trekken. Een voorspelling die niet lang daarna uitkwam.
Op economisch vlak is de Irandeal vanaf het begin vooral een Europese aangelegenheid geweest. In 2017 exporteerden EU-lidstaten in totaal voor bijna 11 miljard euro aan goederen naar Iran. Dat is grofweg honderd keer zo veel als de totale Amerikaanse export naar de islamitische republiek dat jaar. Voor een van de grootste deals tekende het Franse Total, dat 2 miljard euro zou betalen voor het uitbaten van het Iraanse gasveld South Pars. De energiereus heeft inmiddels gedreigd die investeringen stop te zetten als de onderhandelende staten (Iran, China, Rusland, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) niet kunnen garanderen dat het bedrijf gevrijwaard blijft van de financiële gevolgen van eventuele Amerikaanse sancties.
Peter de Grote en Dostojevski
Met dergelijke economische belangen in het achterhoofd probeert Macron te redden wat er te redden valt. Een eerste poging daartoe ondernam hij afgelopen week in Sint-Petersburg, waar hij eregast was op het St Petersburg International Economic Forum. In zijn kielzog was een flinke handelsdelegatie meegereisd. Een van de leden was Patrick Pouyanné, de CEO van Total, die met zijn bedrijf een belang van 10 procent kocht in het Arctic Gas Project van het Russische gasbedrijf Novatek. Volgens Novatek bedragen de totale kosten van dat gaswinningsproject in het uiterste noorden van Rusland bijna 22 miljard euro.
Na afloop van de bilaterale onderhandelingen sprak de Franse president de internationale pers toe. Het was vintage Macron. Binnen een paar minuten begon hij over de Franse inspiratie van tsaar Peter de Grote (‘Pierre le Grand’) en citeerde hij Dostojevski. De president weet wat zijn toehoorders willen horen, en is niet te beroerd ze dat ook te geven. Dat zijn toespraken nogal lang zijn, ook dat is Macron ten voeten uit.
Heeft het zin om Poetin te paaien, nu is gebleken dat Macrons avances tegenover Trump niet het beoogde resultaat hebben opgeleverd?
Als Macron genoeg honing heeft gesmeerd, deinst hij er niet voor terug om meningsverschillen te benoemen. Om vervolgens vooral niet na te laten ook dát weer te benoemen. "De dialoog tussen ons was zeer direct en eerlijk", zei de president. "Zoals altijd." Dat moet dan achter de schermen zijn geweest. Over de affaire-Skripal geen woord, en plein public. Het roept de vraag op hoe effectief de diplomatieke strategie van de Franse president is. Heeft het zin om Poetin te paaien, nu is gebleken dat Macrons avances tegenover Trump niet het beoogde resultaat hebben opgeleverd?
De Amerikaanse president mag dan vol bewondering over zijn Franse ambtgenoot praten, als puntje bij paaltje komt laat hij zich aan diens adviezen weinig gelegen liggen. En trekt hij de Verenigde Staten terug uit de nucleaire deal met Iran die zijn voorganger Obama heeft getekend, zoals hij eerder al een streep zette door het klimaatakkoord van Parijs.
Vladimir Poetin noemde Frankrijk in het bijzijn van Macron "onze traditionele partner". De Russische president liet weten blij te zijn met Macrons poging het Iranakkoord overeind te houden. Voor het Franse ‘wonderkind’ is het te hopen deze traditionele partner hem ook daadwerkelijk steunt.
Populair in de VS, als dat maar goed gaat
Het voornaamste positieve effect van Macrons meerdaagse Amerikareis, eind april, lijkt vooralsnog zijn toegenomen populariteit aan de andere kant van de Atlantische oceaan. Of hij daar blij mee moet zijn, is de vraag. Zijn openlijke geflirt met Amerikaanse politici en journalisten zou hem in eigen land weleens als een boemerang kunnen treffen.
De president krijgt geregeld het verwijt te veel Engels te gebruiken. Macron doorspekt zijn zinnen graag met termen als bottom-up of start-up nation. Franglais waar menig Fransman geen touw aan vast kan knopen. Ook Macrons populariteit overzee kan in eigen land tegen hem werken. Het zou het omgekeerde effect zijn van wat Barack Obama in 2008 overkwam na een drukbezochte toespraak in Berlijn. "Wordt hij soms president van de Europese Unie?", werd hem uit conservatieve hoek smalend verweten. Veel Amerikanen vonden dat gedweep met Europa snobistisch. Voor Macron dreigt nu iets vergelijkbaars. Met zijn omarming van de Angelsaksische cultuur zou hij traditionele, veelal oudere Fransen van zich kunnen vervreemden.
De populariteit van de president is in Frankrijk gestaag dalende, al komt dat volgens opiniepeilers vooral door binnenlandse beslommeringen als de moeizame hervormingen van de arbeidsmarkt. Begin deze maand was 43 procent van de Fransen positief over Macron. Dat is 20 procent minder dan vlak na zijn beëdiging, ruim een jaar geleden. Een kleine troost voor Macron: zijn voorganger François Hollande verloor in zijn eerste jaar als president de steun van 27 procent van de Fransen. En Hollande was niet eens geliefd in Amerika.