Verenigde Staten voeren vanaf morgen zware invoerheffingen in op aluminium en staal, EU kondigt meteen tegenmaatregelen aan

In maart voerden de Verenigde Staten de zware heffingen op import van staal en aluminium in, met de bedoeling de Amerikaanse industrie te beschermen. Aan enkele landen gaven de Amerikanen echter een tijdelijke vrijstelling. Australië, Argentinië en Brazilië stemden in met beperkingen op de omvang van hun uitvoer naar de VS in ruil voor een permanente uitzondering.

Maar in het geval van Canada, Mexico en de Europese Unie heeft de regering-Trump dus beslist om de uitzondering niet te verlengen. Al laat Ross nog ruimte voor onderhandelingen. Hij zegt uit te kijken naar verdere gesprekken over "andere kwesties" die uitgeklaard moeten worden. Er is volgens hem nog "flexibiliteit" mogelijk in de toekomst, want de president kan heffingen nog afvoeren of quota opleggen.

"Slechte dag voor wereldhandel"
Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, noemde de heffingen onaanvaardbaar. "Dit is zuiver protectionisme, zo simpel is het. De VS laten ons geen andere keuze dan naar de Wereldhandelsorganisatie te stappen en extra heffingen in te voeren op hun geïmporteerde producten", aldus Juncker. "We zullen de belangen van de EU verdedigen. Dit is een slechte dag voor de wereldhandel." 

Een duidelijk gedefinieerde reeks Amerikaanse producten zal een heffing van 25 procent opgelegd krijgen. Het gaat onder meer om Harley-Davidson-motorfietsen, bourbon-whiskey, Levi Strauss-jeans en Amerikaans sinaasappelsap. Elk product op de Europese lijst is afkomstig uit een stad of streek in de VS waar een Republikeinse medestander van Trump of een andere, welbepaalde Amerikaanse politicus sterk staat. Het is duidelijk de bedoeling van de EU om Washington onder druk te zetten.

De Commissie maakt zich sterk dat het Europese antwoord op de Amerikaanse heffingen "proportioneel" is en "in lijn met de regels van de Wereldhandelsorganisatie". De EU spant ook een geschillenbeslechtingszaak aan bij de WTO, omdat het Amerikaanse initiatief volgens haar in strijd is met de internationale handelsregels. De Europese heffingen - officieel 'evenwichtsherstellende maatregelen' - zouden de schadelijke effecten van de Amerikaanse heffingen moeten compenseren. Europese bedrijven exporteerden vorig jaar voor een bedrag van 6,4 miljard euro staal en aluminium naar de VS. Europa wilde haar producenten ook beschermen tegen een massale toevloed van staal en aluminium dat Amerika niet meer binnengeraakt, bijvoorbeeld vanuit China.

De verhoogde invoerheffing veroorzaakt ontgoocheling bij de Belgische staalsector. Voor sommige bedrijven dreigt omzetverlies van 10 à 15 procent, klinkt het bij het Belgisch Staalindustrie Verbond (GSV).

België voert jaarlijks 150.000 ton staal uit naar de VS, of twee procent van alle leveringen van Belgisch staal. "Dat lijkt niet veel, maar voor sommige fabrieken kan dat exportaandeel oplopen tot 10 à 15 procent", aldus algemeen directeur Philippe Coigné. "Dat betekent dat de bezetting op hun lijn en hun rendement vermindert". Het gaat dan in het bijzonder om Industeel (Charleroi), NLMK Clabecq (Clabecq) en Aperam (Genk, Châtelet).

Maar ook indirect zijn er gevolgen, waarschuwt het Staalindustrie Verbond. Staal dat niet meer de VS wordt binnengevoerd, zal wellicht op de Europese markt belanden. En dit ten nadele van Europees staal. Nu al is er een grote import van staal richting Europa, aan dumpingprijzen. "Nog extra tonnage erbij zal voor nog meer druk op de markt zorgen", aldus Coigné.

De sector vraagt een nauwgezette monitoring van die staalimport door de Europese Commissie, en maatregelen onder de vorm van heffingen als die import buitensporig wordt. "Dit is een slechte dag voor de staalsector, maar ook voor de wereldhandel. Dit is niet waar wij voor staan. Ontgoochelend", klinkt het bij de sector.

Technologiefederatie Agoria schat de schade van de invoerheffing voor de Belgische economie op 250 miljoen euro aan wegvallende staalexport. "Slechts nieuws, maar we moeten ook niet dramatiseren", zegt Agoria-adviseur Frank Vandermarliere. Een escalerende handelsoorlog zou pas echt slecht nieuws zijn voor ons land, met als 'worst case scenario' een Amerikaanse invoerheffing op Europese auto's. Dat zou in het bijzonder de twee Belgische autofabrieken en de vele toeleveranciers aan de Duitse autosector treffen en een impact betekenen voor ons land van twee miljard euro. "Agoria bepleit dan ook een gematigde reactie door Europa, om zo'n totale handelsoorlog te vermijden."

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) betreurt de Amerikaanse tariefmaatregelen en waarschuwt eveneens voor een escalatie. "Europa moet nu krachtig reageren op de Amerikaanse provocatie op handelsgebied, in overeenstemming met onze rechten en plichten bij de WTO. Maar de Europese Commissie moet op proportionele wijze optreden. We mogen ons vooral niet in eigen voet schieten door maatregelen te nemen die nefast zijn voor Europese invoerders van Amerikaanse producten. We hebben in het verleden al dergelijke handelsgeschillen meegemaakt, maar vandaag gaat het een richting uit die de wereldwijde economische stabiliteit bedreigt. Ik herhaal: er is pas sprake van een handelsoorlog na de eerste ronde. We moeten absoluut vermijden dat dit escaleert", zegt VBO-topman Pieter Timmermans. 

De aankondiging van de VS keerde ook de stemming op de Brusselse beurs. De Bel20-index kon zijn goede start vandaag niet doortrekken en sloot uiteindelijk 0,54 procent lager op 3.764,22 punten. Ook de Amerikaanse beurzen zijn lager gesloten.

Vanuit verschillende Europese hoofdsteden klinkt er kritiek op de "illegale" Amerikaanse beslissing. De Duitse bondskanselier Angela Merkel waarschuwt voor een "neerwaartse spiraal die uiteindelijk iedereen schade zal toebrengen". De Franse staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken Jean-Baptiste Lemoyne zegt dat "we dansen op de rand van de afgrond". In Nederland betreurt minister van Buitenlandse Handel Sigrid Kaag dat de Amerikanen de uitgestoken hand van Europa niet hebben aangenomen. 

Behalve de EU, kondigden ook Mexico en Canada al tegenmaatregelen aan. Canada zal volgens premier Justin Trudeau de Amerikaanse heffingen ook aanvechten, die hij bestempelt als illegaal en contraproductief. "Het is gewoonweg belachelijk om elke handel met Canada als een risico te zien voor de nationale veiligheid in de VS en we zullen blijven opkomen voor de Canadese werknemers en bedrijven", klinkt het op Twitter.

Ook onze minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) spreekt van "een zwarte dag voor de internationale handel". Hij ziet de toekomst van de trans-Atlantische alliantie somber in. Minister van Economie Kris Peeters (CD&V) steunt de reactie van de Europese Commissie en zegt dat alles in het werk moet worden gesteld om een handelsoorlog te vermijden.