"Zoveel woorden, zo weinig antwoorden": Geens neemt geen ontslag, maar vragen blijven
Premier Charles Michel (MR) en justitieminister Koen Geens (CD&V) kwamen in het parlement meer uitleg geven na het drama in Luik. De Kamerleden zaten klaar met een spervuur aan vragen, maar kwamen er ook afdoende antwoorden?
Waarom mocht de Luikse schutter de gevangenis verlaten?
Benjamin Herman, die drie mensen in Luik vermoordde in een mogelijke terreurdaad, was voor twaalf jaar veroordeeld voor een hele reeks misdaden. In 2010 en 2016 pleegde hij misdrijven toen hij de gevangenis mocht verlaten. Na die nieuwe feiten werd telkens zijn uitgaansvergunningen ingetrokken, benadrukte Geens.
De justitieminister las ook delen voor uit het verslag van de justitie-assistente in maart, toen hij zijn aanvraag voor penitentiair verlof had gedaan. Onder meer zijn zus en moeder hadden het over een positieve evolutie. “Dit was geen lichte beslissing”, zei Geens. Daarnaast haalde hij cijfers boven over het aantal penitentiaire verloven dat jaarlijks wordt goedgekeurd, met het aantal mislukkingen.
Open Vld-Kamerlid Carina Van Cauter nam geen genoegen met de uitleg van Geens. “Met statistieken kom je er niet”, zei ze. “De partijen hier aanwezig en de nabestaanden hebben nog altijd niet begrepen waarom die man op dat moment op vrije voeten was. Zoveel woorden en weinig antwoorden.”
‘De informatie over Herman was niet van die aard om het al toegekende verlof in te trekken’
Bij CD&V zijn ze geïrriteerd over de kritische houding van de liberalen. Mocht Annemie Turtelboom (Open Vld) nog justitieminister zijn, dan waren de procedures op exact dezelfde manier gevolgd, menen ze. “Deze kritiek heb ik niet verdiend”, zei Geens zelf na afloop in Terzake.
Konden de veiligheidsdiensten dit drama voorkomen?
Herman kwam voor in twee rapporten van Staatsveiligheid over radicalisering en één informatierapport van de politie. Hij geraakte nooit in de databank van mogelijke terroristen, omdat hij slechts zijdelings werd vermeld. “Telkens met één zinnetje in een rapport over een andere persoon”, zei Geens.
Maar was de gevangenisdirecteur op de hoogte van die rapporten? Daarover ontstond verwarring. Premier Michel zei eerst van wel, maar werd later tegengesproken door Geens. De oppositie vroeg om meer uitleg.
Gisterochtend dook bovendien een nieuw rapport op. Een cipier zou afgelopen weekend hebben gemeld dat Herman contacten had met geradicaliseerde gedetineerden, zo meldden de Sudpresse-kranten. Hoe zat het daarmee? Pas wanneer sp.a-Kamerlid Hans Bonte daarop bleef hameren, kwam er een antwoord.
'Onze gevangenissen zijn vergeetputten, de universiteit van de criminaliteit'
“Het was slechts summiere informatie”, zei Geens. Het ging ook niet om een specifiek terreurrapport, maar een regulier verslag van de activiteiten in de gevangenis. “De informatie was niet van die aard om het al toegekende verlof in te trekken, zo werd geoordeeld.” Of de gevangenisdirecteur op de hoogte werd gebracht, is niet duidelijk. Geens zelf had er geen weet van.
Wat wel duidelijk is: er blijven nog heel wat vragen open. Na het debat werd overeengekomen dat de commissie Justitie zo snel mogelijk zal worden bijeengeroepen om de zaak verder uit te spitten. Mogelijk gebeurt dat vandaag al.
Hoe kon hij radicaliseren terwijl hij gevangen zat?
“Onze gevangenissen zijn vergeetputten, de universiteit van de criminaliteit”, zei Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke in het debat. Geens weigerde om alle schuld te leggen bij de Belgische justitie, ook in het buitenland radicaliseren gedetineerden en worden er aanslagen gepleegd.
‘In de gevangenis moeten we toch bij uitstek kunnen nagaan wie aan het radicaliseren is, veel beter dan op straat?’
De minister kondigde wel aan dat de wet-Dupont uit 2005 eindelijk uitgevoerd zal worden. Die moet mogelijk maken dat per gevangene een individueel detentieplan wordt opgesteld. De bedoeling is dat ze beter worden begeleid, bijvoorbeeld bij de zoektocht naar een job. Maar die ambitie waarmaken, vergt manschappen en kost erg veel geld. Dat wordt bijzonder moeilijk in budgettair krappe tijden.
Daarnaast suggereerde Geens dat het mogelijk moet worden om een deradicaliseringstraject verplicht op te leggen. Het zijn de gemeenschappen die dat organiseren, maar een gevangene kan altijd weigeren.
Moet het systeem van penitentiair verlof strenger worden?
Premier Michel riep op tot eenheid en sprak het formele engagement uit om in brede zin het debat aan te gaan. Het debat gaat de komende weken gevoerd worden in de commissie Justitie, over de partijgrenzen heen.
Maar het is meteen duidelijk dat de visies daarover ver uit elkaar liggen. CD&V-Kamerlid Raf Terwingen maakte duidelijk dat er geen grote aanpassingen moeten komen. “Mensen moeten voorbereid worden op re-integratie.” N-VA-collega Sophie De Wit legt de focus op de screening van de gedetineerden. “In de gevangenis moeten we toch bij uitstek kunnen nagaan wie aan het radicaliseren is, veel beter dan op straat?” Open Vld wil het penitentiair verlof fors verstrengen tout court.