Grote batterijfabriek van Umicore komt niet in Antwerpen, wel in Polen: "Pijnlijk voor Vlaanderen"

Eerder dit jaar had Umicore laten weten dat het een eerste fabriek voor kathodematerialen zou bouwen. Die worden gebruikt in batterijen voor elektrische wagens. Maar waar die site, goed voor 400 nieuwe jobs, zou komen, was nog niet beslist. 

In Antwerpen heerste de voorzichtige hoop dat de fabriek daar zou worden neergepoot. Maar vandaag maakt Umicore bekend dat de fabriek in het Poolse Nysa komt. De vestiging moet in 2020 draaiende zijn.

De site in Polen had meer troeven om aan de criteria te voldoen die Umicore had vooropgesteld, zegt woordvoerster Marjolein Scheers. Zo wilde Umicore toegang tot hoogopgeleide werkkrachten, CO2-vrije energie en wilde het dicht bij zijn Europese klanten zitten.

CEO Marc Grynberg waarschuwde in februari in het programma "De markt" al dat de vergunningsprocedures in West-Europa te traag zijn. "Wij zijn actief in een heel dynamische markt", klonk het toen. "We kunnen ons niet permitteren om een of twee jaar op een vergunning te moeten wachten. Het is belangrijk voor West-Europese landen om te beseffen dat investeringen en marktevoluties heel snel gaan. We moeten ons aan die realiteit en dat ritme aanpassen."

Voor Vlaanderen is er wel een troostprijs. Op de site van Umicore Olen, in de Antwerpse Kempen, komt er een nieuw competentiecentrum rond "innovatieve, energie-efficiënte productieprocessen". Die investering, die gepland is voor eind 2019, levert ongeveer 20 jobs op. Bij Umicore in Olen werken al 1.000 mensen.

Bedrijfseconoom Leo Sleuwaegen (KU Leuven) is niet verrast over de beslissing. "Voor zulke productiebedrijven heeft Oost-Europa nog heel veel troeven, zeker als je spreekt over loonkosten, fiscaliteit, subsidieregelingen. Internationale bedrijven als Umicore gaan logischerwijs op zoek naar de meest optimale voorwaarden voor zo'n vestiging. Heel anders dan een dienstenbedrijf zijn zij niet verbonden met een specifieke lokale markt."

Maar econoom Geert Noels (Econopolis) kan niet anders dan spreken van "een pijnlijk moment voor Vlaanderen". "Het is zeker niet zo dat bedrijven nationalistisch denken en een thuisreflex hebben. Maar als de elementen ongeveer in evenwicht zitten, dan kan dat altijd de beslissing doen overhellen. In dit geval denk ik dat de beslissing duidt op een aantal handicaps voor onze regio, die we moeten aanpakken."

Noels denkt onder meer aan onze loonkosten. "Op dat vlak kunnen we nooit het niveau halen van Polen. Maar het feit dat er van bij de start een heel aantal andere redenen zijn vermeld, doet me toch vermoeden dat er andere redenen ook in ons nadeel hebben gespeeld." 

Zo spreekt Umicore van de toegang tot CO2-vrije energie. "Weinig transparantie hebben over het energiebeleid over de volgende 10 à 20 en misschien zelfs meer jaren speelt toch een grote rol. "

Wat kan de politiek ondernemen? Sleuwaegen ziet in de arbeidskosten vandaag nog altijd "een zeer heikel punt". "Daar speelt onze fiscaliteit een heel negatieve rol."

Noels is het daarmee eens en wijst ook op factoren zoals mobiliteit, milieu en zelfs onderwijs. En in dit geval dus ook: het energiebeleid. "Het is duidelijk dat een voluntarische kijk op het energiebeleid geen vertrouwen geeft aan industriëlen die een beslissing moeten nemen voor verschillende decennia. Men geeft best perspectief aan hoe men die voluntaristische plannen ten uitvoer gaat brengen. Anders gaan we in de toekomst nog een aantal investeringsbeslissingen aan onze neus zien passeren."

"Als we fatalistisch worden en zeggen dat de maakindustrie definitief verloren is, dan gaan we ook krijgen wat we willen. Namelijk dat we alleen nog een logistieke hub worden."