Kleine kinderen en ramadan: te vroeg beginnen is geen goed idee
Vasten, dat is niets voor kleine kinderen. Dat legt juf Fatima van de basisschool De Vlinderboom in Borgerhout in al haar klassen uit. En dat is nodig, want de misverstanden over de ramadan zijn groot, zegt ze. "Ik zou het nooit over mijn hart krijgen om mijn kind zonder eten naar school te sturen."
Haar eigen zoon van 11 zou niets liever willen dan mee vasten. Maar Fatima Aberkan wil er niets van weten. "Die fantastische sfeer een maand lang, ik snap dat wel. Maar kinderen zijn nog in de groei, zij hebben voedingsstoffen nodig om zich te ontwikkelen. Ik zou het nooit over mijn hart krijgen om mijn kind zo naar school te sturen."
Aberkan is islamleerkracht in de Vlinderboom in Borgerhout. Hoe jong haar leerlingen ook zijn, allemaal weten ze intussen dat vasten niets voor hen is. Dat maakt juf Fatima hen – en desnoods ook hun ouders – heel duidelijk.
Want hoewel het vasten volgens de voorschriften pas moet na de eerste menstruatie of zaadlozing en op voorwaarde dat de kinderen er mentaal klaar voor zijn, denkt niet iedereen er zo over. "Er bestaan zo veel verschillende familiale tradities. Sommige ouders vinden effectief dat een kind moet meedoen. Daarom ga ik met hen in gesprek. Ik zie het als mijn taak als islamleerkracht om de juiste informatie te verspreiden", zegt Aberkan.
'Die fantastische sfeer een maand lang, ik snap dat wel. Maar kinderen zijn nog in de groei, zij hebben voedingsstoffen nodig om zich te ontwikkelen'
Stoerdoenerij
Bahattin Koçak, islamleerkracht op twee scholen in Heusden-Zolder, kent ze ook, de kinderen niet kunnen wachten om te vasten. "Ze zien dat als een culturele belevenis", zegt hij. "Ze willen hetzelfde doen als hun ouders, hun oudere broers en zussen en vrienden."
Verhalen van negenjarigen die op school huilen van de honger omdat ze door hun moeder verplicht worden te vasten, zoals de Nederlandse schrijver Erdal Balci deze week beschreef in een massaal becommentarieerde tweet, kent Koçak dan weer niet.
Zijn ervaring: veel kinderen zeggen wel dat ze vasten om erbij te horen, maar ze doen het niet. "Meestal is het stoerdoenerij. Die kinderen hebben wel een brooddoos bij en ik weet dat ze die stiekem ook leeg eten."
Twee jaar geleden trok Jacky Goris, algemeen directeur van de Brusselse scholengroep van het Gemeenschapsonderwijs (Go!), nochtans aan de alarmbel. Hij zag in zijn scholen plotseling kinderen die al vanaf een jaar of negen tijdens de ramadan niet wilden eten, zwemmen of drinken. Volgens Goris wisten veel ouders niet eens dat hun kinderen deelnamen.
Precies om dat te vermijden, nemen de scholen van het Antwerpse Gemeenschapsonderwijs contact op met de ouders als kinderen zeggen dat ze deelnemen aan de ramadan, zegt Bart Andries. Hij is sinds kort directeur-coördinator basisscholen van de scholengroep. Daarvoor was hij directeur van Parkschool Ieperman in Wilrijk.
"Bleek dat de familie erachter stond, dan respecteerden we de keuze van die kinderen", zegt Andries. Het GO! ziet er wel op toe dat zeker in de lagere graden niet gevast wordt. In de derde graad zijn er wel regelmatig kinderen die meedoen. Vaak gaat het om kinderen die in het vijfde of zesde leerjaar zitten, maar al enkele jaren ouder zijn.
'De kinderen zien het als een culturele belevenis. Ze willen hetzelfde doen als hun ouders, hun oudere broers en zussen en vrienden'
Goede daden
Aberkan weet hoeveel scholieren op haar lagere school van het stedelijk onderwijs meedoen: nog geen 25 van de ruim 250 moslimkinderen aan wie ze lesgeeft, ook hier allemaal uit de derde graad.
Maar dat wil niet zeggen dat al die anderen de ramadan niet mogen beleven, vindt ze. "Ik maak hen vanaf het eerste jaar duidelijk waar de ramadan om draait: niet alleen om niet eten en drinken, wel om bewust bezig zijn met goed gedrag en liefdadigheid. Dus ga ik met hen challenges aan. Een jongen gebruikte daarstraks een scheldwoord. Zijn opdracht is nu om een week lang niet te vloeken."
Ouders van wie het kind echt van geen wijken wil weten, raadt Aberkan aan om hen in het weekend mee te laten vasten. "Ik stimuleer dat zelfs. Goed wetende dat geen kind dat effectief volhoudt. Twee uur, dat is wel het maximum dat een kind doorgaans zonder zeuren zonder eten kan. (lacht) Maar dan leren ze wel bewuster om te gaan met de ramadan."
En dat is precies wat Aberkan wil bereiken. "Want er is niets erger dan blindelings volgen."