Daniel Ortega, van revolutionaire volksheld tot dictator van Nicaragua

Lang geleden had Daniel Ortega nobele doelen en vocht hij voor de rechten van zijn volk. Als jonge kerel was hij gefascineerd door Augusto César Sandino, de legendarische revolutionair die Nicaragua bevrijdde van de Amerikanen in de jaren dertig van de vorige eeuw. Maar het verging Sandino niet beter dan zijn revolutionaire tijdgenoten: in 1934 werd hij vermoord door troepen van Anastacio Somoza, die een bloedige dictatuur installeerde in Nicaragua.

Gedurende meer dan vier decennia voerde de Somozadynastie een schrikbewind in Nicaragua. Als volgeling van Sandino en geïnspireerd door de Cubaanse revolutie werd Daniel Ortega één van de hevigste tegenstanders van de Somozadictatuur. Dat verzet leidde in 1979 tot de Sandinistische revolutie: de strijd tegen de inmenging van de Verenigde Staten en tegen de onderdrukking van de bevolking door Somoza.

Bekijk hier onder "Nicaragua tussen twee vuren", een Panorama van Johan Depoortere uit 1978, met onder meer Ernesto Cardenal, priester en -indertijd- aanhanger van Ortega. 

De sympathie voor de revolutie reikte tot ver buiten de grenzen van Nicaragua en wereldwijd ontstond er een grote solidariteitsbeweging met de Sandinisten. Ook bij ons in België leefde de kwestie erg in de jaren 70 en 80.

De Sandinistische revolutie bracht lente in Nicaragua. De Sandinisten zorgden voor alfabetiseringscampagnes, gratis gezondheidszorg en onderwijs. Ortega, boegbeeld van de revolutie en immens populair, werd president van Nicaragua tussen 1985 en 1990.

Maar even immens was de weerstand tegen het socialistische beleid van de Sandinisten bij de Nicaraguaanse elite. Ook de agressie van de Verenigde Staten nam toe. In volle Koude Oorlog was het voor de Amerikanen onaanvaardbaar om na Cuba nóg een marxistisch geïnspireerde revolutie in hun achtertuin te tolereren. (foto hier onder: Daniel Ortega en Fidel Castro in 1985)

Om de prille democratie in Nicaragua te destabiliseren, voerden de Amerikanen een economische boycot en een contrarevolutie. Het kwam tot een wrede burgeroorlog tussen de sandinistische guerrilla en de beruchte contra’s, milities gesteund door de Amerikanen. Internationaal was er grote verontwaardiging over het economisch embargo en de vuile oorlog van de contra’s.

Toch keerden de meeste Nicaraguanen zich uiteindelijk af van het sandinisme. Door de economische crisis, de terreur van de contra’s en propaganda gefinancierd door de Amerikanen leden de Sandinisten een nederlaag bij verkiezingen in 1990. Bekijk hierboven een overzicht uit het Journaal, 1990.

In 1998 kwam Daniel Ortega zelfs zwaar in opspraak wegens een seksschandaal. Zijn stiefdochter beschuldigde hem van verkrachting, vanaf haar elfde. Maar haar moeder, de flamboyante Rosa Murillo (inmiddels al jaren vicepresident van Nicaragua), verdedigde Ortega en beschuldigde haar dochter van laster. De storm ging liggen en Ortega bleef werken aan een comeback, raakte opnieuw verkozen in 2006 en is tot vandaag president.

Niet alleen Nicaragua is veranderd, ook Daniel Ortega is niet meer de idealistische sandinistische revolutionair die hij was. Om verkiezingen te winnen en aan de macht te blijven is hij tot alles bereid. Ortega omarmt het neoliberalisme, gaat zeer ver in het verlenen van concessies aan internationale bedrijven en sluit zelfs een pact met de Katholieke Kerk, die oerconservatief is in Nicaragua. Waar de sandinisten de vrouwenrechten vurig verdedigden, is abortus nu strafbaar in alle gevallen.

Onder zijn beleid worden spelregels rond verkiezingen aangepast, publieke fondsen misbruikt, de grondwet vlotjes overtreden. Na 11 jaar corruptie en mensenrechtenschendingen is de maat vol voor de Nicaraguanen. Ondanks alle repressie klinkt de schreeuw om verandering luider dan ooit.