Onafhankelijk onderzoek concludeert: slachthuizen schieten tekort

Onderzoekers van Thomas More stelden bij aangekondigde controles in 31 slachthuizen geen grote of systematische schendingen van dierenwelzijn vast. Toch zien ze in elke fase van het verwerkings­proces stevige tekortkomingen. Zo is de bedwelming van de dieren "niet 100 procent": zeven van de elf runderslachthuizen slaagden er niet in om alle runderen bij een eerste schot het bewustzijn te doen verliezen.

Alle onderzochte slachthuizen gebruikten ook een elektrische prikkelaar om runderen vooruit te drijven. Die prikkelaars zijn niet verboden, maar het gebruik ervan is alleen als laatste middel toegelaten. De onderzoekers vinden de slachthuizen daarnaast te luid en klagen ook de confrontatie met bloed, bloederig water en het zien van dode karkassen door levende dieren aan.

"Dit rapport toont aan dat de slachthuizen effectief inspanningen leveren om het dierenwelzijn op duurzame wijze te verankeren", reageert Michael Gore, topman van de beroepsvereniging van slachthuizen Febev, in De Standaard. "Zoals in elke doorlichting zijn er verbeterpunten. Die zaken zijn op zich relatief vlot op te lossen." Febev toont zich bereid om te werken aan betere opleiding, maar houdt vast aan technieken als de elektrische prikkelstok.

"Systematisch gebruik van die prikkelaar is inderdaad niet nodig", aldus Luk Van Esbroeck van de federatie. "Maar je moet hem hebben om onvoorziene situaties te kunnen opvangen. De prikkelaar verbieden is om ongelukken vragen. Als een rund een ander rund dreigt te vertrappelen, kan je maar één ding doen en dat is de prikkelaar gebruiken."

Dierenrechtenorganisatie GAIA noemt de resultaten van de doorlichting van de Vlaamse runderslachthuizen zorgwekkend.

Voor GAIA moeten de slachthuizen meer dan een tandje bijsteken om het dierenleed waar het rapport melding van maakt, te voorkomen. "Voor GAIA zijn de vaststellingen in het doorlichtingsrapport zorgwekkend, niet in het minst omdat elk bezoek van de doorlichters aangekondigd was", klinkt het. Ook onafhankelijk Vlaams Parlementslid Hermes Sanctorum wijst erop dat het feit dat de controles vooraf werden aangekondigd, tot vertekening kan leiden.

De dierenrechtenorganisatie stelt vijf eisen. Zo vraagt GAIA dat de aanbevelingen in het rapport als bindende voorwaarden worden opgelegd, en er moeten systematische inspecties worden uitgevoerd. Ook moet de minister van Dierenwelzijn de slachthuizen een einddatum opleggen waarop alle tekortkomingen weggewerkt moeten zijn. De slachthuizen die zich daar niet aan houden, moeten een strenge sanctie krijgen. 

Verder vindt de dierenrechtenorganisatie dat de elektrische prikkelaar, "een marteltuig", verboden moet worden. De onderzoekers stelden ook vast dat de bedwelming van de dieren "niet 100 procent" is. GAIA wil een garantie dat de verdoving of bedwelming efficiënt uitgevoerd wordt. "Daartoe is extra waakzaamheid geboden en moeten bijkomende maatregelen getroffen worden." GAIA stelt ook voor om de camerabeelden ter beschikking te stellen van de inspectiedienst Dierenwelzijn. Tot slot onderstreept de dierenrechtenorganisatie dat dieren te lang lijden wanneer ze onverdoofd ritueel geslacht worden: meer dan vier minuten voor runderen, meer dan twee minuten voor kalveren en bijna twee minuten voor schapen.

Bij de bespreking van de doorlichting van de sector in het Vlaams parlement zei minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) dat er een klokkenluidersregeling komt voor slachthuizen. 

Weyts wil wantoestanden in de toekomst sneller aan het licht brengen met zo'n klokkenluidersregeling voor de Animal Welfare Officers (AWO). Die moeten toezien op het dierenwelzijn in de slachthuizen, maar vaak is de functie toegewezen aan bijvoorbeeld de stalmeester. Die is in dienst van het slachthuis zelf en kan dus worden gesanctioneerd als hij naar de overheid stapt. "Er komt een regeling zoals die voor de ambtenaren", zegt Weyts. "Zodra hij melding maakt van een overtreding, zal de AWO'er worden beschermd tegen sancties."

Daarnaast komt er een wettelijke basis om camerabeelden te kunnen gebruiken als bewijsvoering. Voor iedereen die in de slachthuizen met dieren in aanraking komt, zullen periodieke opfriscursussen worden verplicht.