Alle EU-lidstaten moeten rechten van getrouwde homokoppels erkennen

"Dit is een ongelooflijke uitspraak", zegt Nederlands Europees parlementslid Sophie in ’t Veld. "Het is een mijlpaal en een grote overwinning voor regenboogfamilies in heel Europa."

De zaak was tegen Roemenië aangespannen door de Roemeense Adrian Coman, die zich zich samen met zijn Amerikaanse echtgenoot Clai Hamilton – ze trouwden in België – in zijn land van herkomst wilden vestigen. Maar de deur bleef voor Hamilton gesloten. Hij werd door Boekarest niet als wettige partner beschouwd, en mocht dus niet permanent in Roemenië wonen en werken. 

Coman stapte naar het Grondwettelijk Hof in Boekarest, die de zaak doorspeelde naar het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Daar stelde de rechter Coman gisteren in het gelijk. Geen enkel land mag "een Unie-burger beletten zijn recht van vrij verblijf uit te oefenen door zijn echtgenoot van hetzelfde geslacht, die derdelander is, een afgeleid verblijfsrecht op hun grondgebied te weigeren". Lidstaten kunnen volgens de rechter niet gedwongen worden om het homohuwelijk in te voeren – dat blijft een nationale aangelegenheid – maar ze mogen homo's die elders zijn getrouwd niet discrimineren.

EU ook een waardegemeenschap

De Europese Unie telt zes landen waar de politiek (en een groot deel van de bevolking) niets van het homohuwelijk moeten hebben. Naast Roemenië zijn dat Letland, Litouwen, Polen, Slowakije en Bulgarije. "Zij zullen zich allemaal naar het oordeel van het Hof moeten schikken", zegt Sophie in ’t Veld. "Je ziet dat de Europese Unie meer is dan alleen een goed werkende markt. Het is ook een waardegemeenschap."

In ’t Veld vreest niet dat de inwoners van deze landen het gevoel krijgen dat de Europese Unie hun andermans waarden door de strot duwt. "Er bestaat niet zoiets als dé Roemeense, of dé Poolse waarden. Je hebt een populistische, conservatieve stroming die dat steeds als argument gebruikt, maar de meeste mensen liggen echt niet wakker van het homohuwelijk. Bovendien is er ook een andere, progressieve stroming in Europa. Dat hebben we bijvoorbeeld in Ierland gezien, waar de bevolking, toen het haar in een referendum gevraagd werd, in 2015 voor het homohuwelijk heeft gestemd en vorige maand nog voor het recht op abortus."

Op het kantoor van Iustina Ionescu, mensenrechtenactiviste en de advocaat van Adrian Coman, wordt de uitspraak enthousiast gevierd. "Het is een belangrijke overwinning", zegt Ionesco. "De Roemeense wet biedt geen enkele bescherming voor de rechten van mensen zoals Coman en Hamilton. Deze zaak verandert dat. Als een EU-burger in België een gezinsleven heeft, heeft hij het recht om dat gezinsleven in Roemenië voort te zetten, ongeacht met wie deze persoon is getrouwd."

Afleiding 

Het was broodnodig, zegt Ionescu. Op dit moment speelt in Roemenië een initiatief om een referendum voor een grondwetswijziging te houden: nu staat er nog dat een familie uit twee echtgenoten bestaat, maar activisten willen dat veranderen in ‘man en vrouw’. Daarmee zou het legaliseren van het homohuwelijk er in de toekomst niet gemakkelijker op worden. "Bovendien wordt het alleen maar gebruikt als afleiding voor de echte problemen waarmee ons land worstelt, zoals de werkloosheid, of de toegankelijkheid van ons onderwijs en de gezondheidszorg."

Coman, die in 2010 in Brussel met Hamilton is getrouwd, heeft zich ondertussen met zijn man in de Verenigde Staten gevestigd. Hij ging door met zijn zaak "om een precedent te scheppen". "Het is de menselijke waardigheid die heeft gewonnen", zei hij tegen persbureau AP. "We zijn werkelijk dolblij."