Zijn supermarkten niet ambitieus genoeg of gewoon realistisch als het op plastic aankomt?

De supermarkten, de kleinhandelaars en de voedingsindustrie kregen de opdracht van de Vlaamse regering om zelf een aanpak uit te werken voor het plasticprobleem. Uit hun plannen spreekt echter weinig ambitie. Als het van de industrie afhangt, verdwijnen de plastic zakken aan de kassa pas tegen 2020. Ook de plastic tasjes die je nu in de groente- en fruitafdelingen vindt, zouden daar tot 2022 blijven – nog vier jaar dus. 

Over de invoering van statiegeld op plastic drankverpakkingen wordt helemaal niets gezegd.

Zelfs N-VA en Open Vld, de partijen die fel aandrongen op een sectorieel afvalplan, zijn teleurgesteld over het resultaat. De lat ligt echt niet hoog genoeg, klinkt het daar. Zeker wanneer het over plastic zakjes gaat. Van Frankrijk en Californië, over Costa Rica tot Kenia: overal zijn plastic zakjes intussen verboden. Ook in Brussel en Wallonië zijn plastic kassazakjes niet meer toegelaten. Vlaanderen kan niet langer achterblijven.

Conservatisme

"De supermarkten willen gewoon niet veranderen", zegt Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk. "Samen met de drankenproducenten hebben ze in 1994 Fost Plus opgericht om afval in te zamelen en daarna te recycleren. Indertijd was dit een innovatief en goed systeem, maar vandaag is het achterhaald. Alleen willen supermarkten dit maar niet erkennen. Plasticvervuiling is volgens hen uiteindelijk een probleem van de consument. Supermarkten onttrekken zich van hun verantwoordelijkheid. Dat is hypocriet."

Lees ook:

Driekwart Vlamingen heeft hekel aan zwerfvuil maar doet er zelf aan mee

Volgens Buurman zitten de supermarkten vast in hun eigen werkelijkheid. "Fost Plus beweert altijd dat we de wereldkampioen in recyclen zijn. Maar ten eerste zijn die cijfers heel twijfelachtig. En ten tweede houden deze cijfers geen rekening met al het plastic dat niet wordt ingezameld maar wordt weggegooid. De reactie is dan altijd: maar we zullen de consument helpen om minder te vervuilen. Maar neem jezelf dan toch eens serieus en stop met plastic verpakkingen."

Cijferwerk van oppositiepartij Groen leert dat in België jaarlijks 1,1 miljard plastic zakjes gebruikt worden. Omgerekend is dat 98 zakjes per persoon. Wereldwijd komt er jaarlijks 10 miljoen ton plastic in de zeeën en oceanen. Aan dit tempo zal er in 2050 evenveel plastic als vis in de oceanen zwemmen.

Kostprijs

Ook Gino Van Ossel, professor retail en marketing aan de Vlerick Business School, vindt dat de industrie ambitieuzer mag zijn. Tegelijk wijst hij op een aantal legitieme problemen voor bedrijven. "Zo zijn de plastic verpakkingen nu eenmaal goedkoper dan de papieren verpakkingen. Zeker als je spreekt over de supermarkten, waar veel klanten passeren, loopt dat verschil snel op. En het is nu niet dat onze supermarkten miljoenen over hebben. Een ander probleem is dat als supermarkten ook moeten gaan dienen als inzamelpunt voor afval, hen dat opnieuw geld kost."

Van Ossel vindt niet dat supermarkten nog in het verleden vastzitten. "Ze denken wel degelijk hard na over de plasticvervuiling. Bijvoorbeeld Delhaize bant stilaan plastic zakjes uit zijn groente- en fruitafdelingen. Maar het is niet altijd zo evident als sommige mensen denken. Een komkommer die in plastic verpakt zit, blijft ook langer goed. Een potje americain in een plastic doosje bewaart een week, omdat er een speciaal gas wordt bij gespoten. Wie met zijn eigen kommetje americain gaat halen in de supermarkt zal die hoogstens twee dagen kunnen bewaren."

Comeos, de koepelorganisatie van de supermarkten, wil voorlopig geen commentaar kwijt bij het eigen afvalplan. "We denken dat het wel om een vrij ambitieus plan gaat, dat een oplossing biedt voor alle verpakkingen. Maar we wachten nu de beslissing van de Vlaamse regering af", reageert woordvoerder Hans Cardyn. Dinsdag lanceerde Comeos nog een website en een filmpje tegen statiegeld op plastic flesjes en blikjes.

Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) benadrukte vanmiddag in het parlement dat er een "ambitieus" plan moet komen. Hij wil verder overleggen met de verpakkingssector.