Waarom voorakkoorden beter openbaar gemaakt worden
In Oostende zouden Open VLD en N-VA onderhandeld hebben over een voorakkoord om na de verkiezingen samen te besturen. Een ex-N-VA-lid lekte vanmorgen een ontwerp van het voorakkoord. Beide partijen ontkennen dat er een akkoord is. Maar wat houdt een voorakkoord in, en is het altijd kiezersbedrog?
Bart Tommelein (Open VLD) en Björn Anseeuw (N-VA) zouden onderhandeld hebben over een voorakkoord. Een ontwerpdocument is gelekt door Hendrik Wallijn, die uit de N-VA is gestapt en zijn eigen partij Oostende Koningin (OK) heeft opgericht. Het opmerkelijke is dat Open VLD op dit moment samen met de SP.A van Johan Vande Lanotte in de coalitie zit en dus een overstap zou plannen. Anseeuw ontkent het bestaan van het Oostendse voorakkoord. Tommelein noemt het "fake news".
Wat is een voorakkoord?
Het is een akkoord tussen verschillende politieke partijen nog voor de verkiezingen hebben plaatsgevonden. Ze sluiten een akkoord over wie er in de meerderheid zal zitten en vaak ook wie er schepen of burgemeester zal worden. Het kan gaan van een mondeling akkoord tussen politici die elkaar geregeld tegen het lijf lopen, tot een schriftelijk akkoord dat zelfs bij de notaris wordt neergelegd. Dan geldt het bijna als een contract tussen beide partijen. Soms wordt er zelfs een financiële borg gevraagd in de vorm van een cheque om ervoor te zorgen dat het akkoord ook na de verkiezingen wordt gehonoreerd.
Komt het vaak voor?
Voorakkoorden worden vaak gesloten in ons land. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië. Politicoloog Kris Deschouwer (VUB) schreef in 2012 een boek over de coalitievorming op gemeentelijk niveau. Hij ging daarover langs bij een 20-tal gemeenten. In 15 van de 20 gemeenten had men een voorakkoord.
Het gerucht bestaat dat de traditionele partijen in Limburg voorakkoorden aan het sluiten zijn om de N-VA buiten het bestuur te houden
Vaak worden voorakkoorden zelfs op een grotere schaal afgesloten. Dan wordt geprobeerd per regio of provincie, gemeenten samen te nemen en ervoor te zorgen dat op verschillende plekken tegelijk ongeveer dezelfde coalitie wordt gesloten. Zo gaat het gerucht dat de traditionele partijen CD&V, Open VLD en SP.A in de provincie Limburg voorakkoorden aan het sluiten zijn waarbij de N-VA buiten het bestuur wordt gehouden.
Is het kiezersbedrog?
Als je het voorakkoord voor de verkiezingen openbaar maakt, dan is er niets aan de hand. De Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA) laat bijvoorbeeld verstaan dat hij graag met de huidige coalitie wilden verder gaan. Hij doet dat niet met een voorakkoord, maar zegt het openlijk in de pers. Als je voor de N-VA stemt in Antwerpen, dan weet je dus dat die partij zal trachten een coalitie te vormen met Open VLD en CD&V.
Wanneer de Oostendse Open VLD in het geheim beslist om van de ene partner (SP.A) naar de andere (N-VA) over te stappen, dan kan je je de vraag stellen of je dat als Open VLD-stemmer niet liever op voorhand zou weten. Partijen zeggen regelmatig wel dat ze erover communiceren, maar niet dat ze akkoorden ondertekenen. In feite zouden zo'n akkoorden dus beter openbaar gemaakt worden. Want dan weet iedereen waar hij of zij aan toe is.