Moeten politieke partijen transparant zijn over hun digitale trucs?

Politieke partijen en hun socialemediastrategie: in de wandelgangen wordt er graag over opgeschept, voor het grote publiek blijft het een goed bewaard geheim. Wie specifieke vragen stelt over Facebook-advertenties of andere initiatieven via de sociale media krijgt steevast het antwoord dat die informatie tot de interne keuken behoort.

"De vraag is of zulke versplinterde boodschappen via de sociale media en digitale trucs een bedreiging voor de democratie zijn", zegt politicoloog Bart Maddens (KU Leuven). "Als dat het geval is, moet je dezelfde logica toepassen als bij de Belgische partijfinanciering." 

In België wordt streng toegezien op de financiering van partijen. De boeken worden aan een controlecommissie voorgelegd en die kijkt of alle regels worden nageleefd. Zo mogen partijen geen geld aannemen van bedrijven en geldt er in de laatste drie maanden voor de verkiezingen een uitgaveplafond.

Commerciële wereld

Je hoort weleens het verwijt dat CD&V mensen van Groen via Facebook probeert te bereiken en dat zulke praktijken not done zijn. Maar een echt debat over politieke regels rond sociale media is in België nog niet gevoerd. 

Het thema kwam ook niet aan bod in de commissie Politieke Vernieuwing. Die boog zich nochtans over de geloofwaardigheid van het politieke bedrijf. 

Het valt maar af te wachten of de kiezer die geloofwaardigheid in twijfel trekt als een partij plots 10.000 extra buitenlandse volgers heeft. En vindt die kiezer het wel oké dat hij advertenties van de N-VA en Open Vld te zien krijgt als hij op Google de zoekterm 'CD&V-standpunten' intikt? Dat schreef De Standaard eerder deze week.

Volgens Bas Baccarne (UGent), die zich verdiept in de relatie tussen nieuwe media en politiek, is het niet meer dan normaal dat het thema nog niet hoog op de agenda staat. Politieke partijen lopen achter op wat in de commerciële wereld al de norm is. "Ik vrees dat er eerst een groot schandaal zal plaatsvinden voor dat debat echt op gang komt. Er zal meer voor nodig zijn dan 10.000 Indische volgers op Facebook."

Betrouwbare data

Hij vraagt zich af of we wel moeten weten op welke zoektermen politieke partijen advertenties inkopen of welke doelgroepen ze precies willen bereiken via Facebook. 

"Dat is interessant voor politicologen en journalisten, maar daar heeft de burger weinig boodschap aan. Politiek is een marktspel. Wie meer stemmen wil halen bij een verkiezing, zal die van een ander moeten afpakken. Het is dus helemaal niet gek dat die partijen elkaars kiezers bestoken."

Maddens acht het niet onwaarschijnlijk dat politieke partijen na verloop van tijd bereid zullen zijn om iets meer inkijk te bieden. "Elke dag is het wel iets nieuws, elke dag gaat het om een andere partij. Misschien moeten de partijen eens nadenken over een systematische oplossing."

Parlementaire controle lijkt dan weer niet de ideale remedie. "Dat vereist een controleorgaan van specialisten, maar daarvoor hebben ze wel betrouwbare data nodig. Zullen ze die van een bedrijf als Facebook krijgen?"