Het scheiden van kinderen van moeders: Amerika’s grenzen worden steeds killer. Maar het verzet groeit
Meer arrestaties, asielzoekers die worden vervolgd, kinderen die worden gescheiden van hun ouders. Het is Donald Trump ernst aan de grens met Mexico. Maar het verzet groeit.
Anderhalf jaar na de inauguratie van Trump is duidelijk dat hij alle beschikbare middelen wil inzetten om immigranten te weren, aan de zuidgrens van zijn land. Zolang er geen muur is, is afschrikking in zijn ogen de beste manier om de stroom in te dammen. En omdat de stroom juist weer aan het groeien is, wordt het schrikbewind steeds strenger.
De meest in het oog springende maatregel van Trump is de criminele vervolging van grote groepen immigranten, zelfs als zij asiel willen aanvragen. De bijbehorende opsluiting leidt automatisch tot scheiding van ouders en kinderen, omdat minderjarigen niet mogen worden opgesloten.
"We kijken naar verschillende manieren om onze wetten te handhaven", zei minister Kirstjen Nielsen van Binnenlandse Veiligheid vorige maand. "Zo kunnen we ouders ontmoedigen hiernaartoe te komen met hun kinderen."
Vorige maand alleen al zouden meer dan zeshonderd kinderen op die manier zijn geïsoleerd. Burgerrechtenorganisatie ACLU meldt gevallen van kinderen die huilend om hun moeder op transport worden gezet, soms naar detentiecentra duizenden kilometers verderop.
"Wreed en aanstootgevend"
Tegelijkertijd groeit het verzet. Woensdag oordeelde een rechter in San Diego dat het scheiden van kinderen van hun ouders "wreed en aanstootgevend" is, en "niet in overeenstemming met traditionele noties van rechtvaardigheid en fatsoen". De uitspraak zet de deur open voor een verdere behandeling van de door de burgerrechtenorganisatie ACLU aangespannen zaak. Uiteindelijk zal die draaien om de vraag of de families een fatsoenlijk proces hebben gekregen, en of het beleid van de regering-Trump niet in strijd is met de Grondwet.
Eerder deze week sprak ook de UNHCR, de mensenrechtenafdeling van de Verenigde Naties, zich uit over de Amerikaanse behandeling van de voornamelijk Midden-Amerikaanse gezinnen. "De VS moeten onmiddellijk stoppen met deze praktijken", zei een woordvoerder in Genève. "Dit komt neer op de willekeurige en onwettige inbreuk in het gezinsleven, en is een schending van de rechten van het kind."
Bemoei je er niet mee, was de reactie van de Verenigde Staten, een land dat zich vroeger graag bemoeide met de mensenrechten in andere landen. "Noch de Verenigde Naties noch enig ander land gaat dicteren hoe de Verenigde Staten hun grenzen handhaven", zei Nikki Haley, de Amerikaanse gezant bij de VN.
De harde bejegening van (illegale) immigranten is niet nieuw. Onder president Barack Obama werden in totaal ruim tien miljoen nieuwkomers zonder de juiste papieren uitgezet.
Wie in die jaren naar de grens in Texas ging, trof daar woedende mensenrechtenactivisten die spraken over de "deporter-in-chief". Gevangenissen voor jeugdige immigranten werden omgedoopt tot crèche, compleet met excursies naar dinosaurus-resten op het terrein, om de kinderen langer vast te kunnen houden.
Maar dat waren bijna altijd kinderen die in hun eentje de grens waren overgestoken, geen kinderen die door de autoriteiten waren gescheiden. Er werden wel gezinsleden uit elkaar gehaald, maar alleen mannen van vrouwen – de kinderen bleven (meestal) bij de moeders. Het structureel scheiden van kinderen van hun moeders is nieuw.
Het is de consequentie van het nieuwe beleid, dat alle onwettige grensoverschrijders zullen worden vervolgd. Minister van Justitie Jeff Sessions zei het vorige maand zo: "De ouders worden onderworpen aan strafrechtelijke vervolging terwijl dat met kinderen niet mag. Dus zullen de kinderen onvermijdelijk enige tijd in andere omstandigheden verkeren."
De hardheid zit hem erin dat Trump, in tegenstelling tot Obama, elke grensoverschrijding als illegaal ziet. Zelfs als immigranten asiel aanvragen, ziet de grenspolitie vaak reden om ze aan justitie over te dragen. De Amerikanen vinden dat alleen bij formele grensovergangen asiel kan worden aangevraagd, hoewel artikel31 van de het vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties ook asielzoekers beschermt die buiten de grens oversteken.
Hardheid bij opvang
Een tweede lijn van nieuwe hardheid is dat asielzoekers veel minder vaak "humanitair" worden vrijgelaten zodra ze hun aanvraag hebben ingediend.
Normaal mogen ze in afwachting van de behandeling van hun aanvraag naar familie of kennissen. De laatste maanden gebeurt dat steeds minder vaak, signaleert de ACLU. Zelfs een moeder werd niet als een geldige verwant gezien om een Cubaanse asielzoekster vrij te laten, schrijft advocaat Stephen Kang. Daarover heeft de burgerrechtenorganisatie in mei een nieuwe rechtszaak aangespannen.
In hoeverre immigranten worden afgeschrikt, is de vraag. Het aantal in de zuidelijke staten opgepakte immigranten (303 duizend) was in 2017 het laagste in veertig jaar. Maar in dit politieke jaar, dat loopt van oktober tot en met september, zijn al 340 duizend personen opgepakt, vaak op de vlucht voor dodelijk geweld en een hopeloze toekomst in hun eigen land.
Foute foto’s en verkeerde verbanden
De discussie over de bij hun ouders weggehaalde kinderen lijdt aan opzettelijke en minder opzettelijke misverstanden. Het eerste misverstand is dat van de verdwenen kinderen. Tijdens een hoorzitting eind april vertelde Steven Wagner van het Department of Health and Human Services dat er 1.475 immigrantenkinderen kwijt waren, nadat ze bij pleegouders waren geplaatst. Dat feit bleef wekenlang onopgemerkt, totdat het twee weken geleden door een columnist van een krant in Arizona tot onderwerp werd gemaakt. Daarna was de relatie snel gelegd: kinderen worden bij hun ouders weggehaald door de Amerikaanse grensbewakers, en verdwijnen vervolgens spoorloos – misschien wel in handen van mensensmokkelaars. Maar de ‘verdwenen’ kinderen zijn vooral een administratief probleem: de autoriteiten kunnen niet met de pleegouders (vaak familie) in contact komen, en tellen de kinderen dan als ‘status onbekend’. De verontwaardigde oproepen van goedbedoelende politici om de kinderen terug te vinden, werden door organisaties van illegale immigranten weggehoond: laat de autoriteiten vooral niet gaan zoeken naar deze kinderen.
Een tweede misverstand was de foto die veel media, waaronder The Washington Post, plaatsten bij artikelen over de van hun ouders gescheiden kinderen. Die foto’s van kinderen in kooien stamden uit 2014, en lieten dus een situatie uit de Obama-tijd zien, toen alleen reizende kinderen op deze manier werden ‘opgevangen’. Meestal stond dat jaartal er niet bij, wat de Trump-regering een simpele stok gaf om de boodschappers mee te slaan: de misstand die jullie aankaarten hebben jullie aan Obama te danken.
In zijn tweets gaf Trump ook de schuld aan Obama en de Democraten voor het scheiden van de kinderen. Dat is onjuist; de criminalisering van asielzoekers (en dus het breken van families) is nieuw. Trump zou daar juist trots op moeten zijn: hij doet precies wat hij beloofd heeft.