Luistert Facebook mee als je met je vrienden op café praat?

Op het internet doet het gerucht al heel lang de ronde: Facebook zou via de microfoon van je smartphone meeluisteren en je zo gerichte advertenties sturen op basis van de gesprekken die je voert met je vrienden. Het hoeft dan niet eens over telefoongesprekken te gaan via Facebook Messenger, maar over echte menselijke gesprekken, bijvoorbeeld op café. 

Als je smartphone dan informatie binnenkrijgt die voor adverteerders interessant is, zou je nadien een gesponsorde post krijgen in je tijdlijn die aansluit bij het onderwerp waar je het net over had. Stel dus dat je met je vrienden over voetbal praat, dan zou je wat later een advertentie voor een match van de Rode Duivels kunnen zien. 

Goedkope shirts

Dat klinkt natuurlijk behoorlijk griezelig. Maar omdat hij vermoedde dat er waarheid in het gerucht zat, besloot Vice-journalist Sam Nichols het ook uit te zoeken. Vijf dagen lang, sprak hij twee keer per dag zinnen uit in de buurt van zijn telefoon, die zouden werken als triggers voor reclame. "Ik denk erover weer te gaan studeren", sprak hij bijvoorbeeld. Of: "Ik kan wel wat goedkope T-shirts gebruiken voor het werk." 

Door de gepersonaliseerde advertenties in zijn tijdlijn van Facebook goed in de gaten te houden, zag hij daar wat later ook reclame verschijnen voor opleidingen en kleding. "Een gesprek met een vriend over hoe ik te weinig data had, leverde advertenties op voor goedkope abonnementen", schrijft de journalist, "waarmee ik maandelijks meer dan 20 gigabyte kon krijgen. Prima deals, maar wel een beetje griezelig."

Volgens een verklaring van een Australische onderzoeker en veiligheidsconsultant in het Vice-artikel, luisteren Facebook en andere apps inderdaad onze gesprekken af. Stukjes van audiofragmenten worden dan versleuteld verstuurd naar de servers van de apps, en zouden zo gebruikt worden om informatie in te winnen over de smartphonegebruiker. 

In een tijd van persoonlijke assistenten zoals de Amazon Echo lijkt het niet vreemd dat ook je smartphone zou meeluisteren met alles wat je zegt, ook als dat niet tegen de telefoon gericht is. Maar toch heeft Facebook al in 2016 beweerd dat het dat zeker niet doet. Facebook houdt wel een pak gegevens over je bij, maar enkel op basis van wat je doet op je Facebook-profiel, zo staat in een verklaring van het bedrijf. 

 Commerciële zelfmoord

Toch lijken heel veel mensen ervan overtuigd dat Facebook hier al langer mee bezig is. En de jongste jaren verschenen er dan ook een heel aantal artikels over het gerucht. Maar klopt het echt? "Goh, ik geloof het niet", zegt Rob Heyman, die aan de VUB onderzoek doet naar Facebook en sociale media. 

De reden is volgens Heyman dat er technisch toch nog wat in de weg zit. "Als het waar zou zijn, dan moet het dataverkeer van je smartphone naar de servers van Facebook, die de gegevens bijhouden, echt enorm zijn", zegt hij.  Heyman verwijst daarbij naar een artikel van voormalige Facebook-medewerker in Wired, die stelt dat als het zou kloppen, de voltijdse audiosurveillance 33 keer meer data zou opleveren dan wat Facebook momenteel gebruikt. 

"Er zijn dus iets te veel indirecte bedenkingen te maken bij het verhaal", besluit Heyman. Bovendien kun je je ook afvragen of adverteerders dan wel geassocieerd willen worden met een dergelijke praktijk. "Ik zou niet willen adverteren op basis van wat afgeluisterd wordt", zegt de onderzoeker. "Voor consumenten is dat supergriezelig. Dat is niet het effect dat je wil met je advertentie." 

Ook volgens professor Bart de Boer van het VUB Artificial Intelligence Lab zou Facebook op die manier "commerciële zelfmoord" plegen. "Als het waar is, dan is dit een groter schandaal dan Cambridge Analytica", zegt hij.