Duitse regering in crisis: twee mogelijke scenario's

Het was een bewogen week voor de Union. De CDU en de CSU, die al sinds 1949 de krachten bundelen, staan plots diametraal tegenover mekaar. Hun vluchtelingenbeleid veroorzaakt de tweespalt. Het migratieplan van de CSU van binnenlandminister Horst Seehofer bestaat uit meerdere punten, maar vooral het feit dat ze vluchtelingen die al in een ander Europees land zijn geregistreerd aan de grens willen tegenhouden en terugsturen, stuit Merkel tegen de borst. 

Nadat de kanselier donderdag veertien dagen tijd had gevraagd om op de eerstkomende Europese top een gezamenlijke oplossing te vinden voor een eerlijke verdeling van vluchtelingen over de Europese lidstaten, spitste het conflict zich toe: CSU-fractieleider Alexander Dobrindt liet verstaan dat Seehofer maandag al kan doorgaan met zijn plan om illegale migranten terug te wijzen aan de Duitse grenzen. Zo’n maatregel behoort “tot de rechtstreekse bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken”, zei hij.

Het standpunt van de CSU lijkt door de meerderheid van de Duitse bevolking te worden gedeeld. Volgens een enquête van de nieuwszender ARD wil 62 procent van de Duitsers vluchtelingen aan de grens terugsturen. 86 procent wil een snellere uitwijzing van mensen die geen asiel krijgen. 

Hoe moet het nu verder? Er zijn twee mogelijke scenario's: een breuk binnen de Union, wat volgens het Duitse blad Spiegel weinig waarschijnlijk is, of de weg van het compromis. 

Als Seehofer en Merkel voor maandag geen oplossing vinden en Seehofer vanaf maandag terugwijzingen aan de grens goedkeurt zonder Merkels toestemming, zal de bondskanselier haar binnenlandminister moeten ontslaan. Daarop zouden de overige CSU-leden zich uit de regering terugtrekken en zonder de CSU heeft de GroKo geen meerderheid. 

Dan zijn er opties. Ofwel gaat de CDU als minderheidsregering met de SPD verder, ofwel vervangen de Groenen de CSU. Of Merkel dan kanselier kan blijven, is nog maar de vraag. 

Nog een andere mogelijkheid zijn nieuwe verkiezingen, maar dat wil geen van de drie regeringspartijen. Wanneer de regering valt door onenigheid over migratie, drijven ze de kiezer in de armen van de AfD, de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland, en dat willen ze koste wat kost vermijden. 

Vrijdag liet Merkel blijken dat ze zich niet van haar stuk zal laten brengen door de hetze. Haar woordvoerder liet gisteren weten dat haar reis naar Libanon en Jordanië volgende week gewoon zal doorgaan zoals gepland. Dit doet vermoeden dat ze vertrouwen heeft dat ze een akkoord zullen bereiken. De voormalige CSU-binnenlandminister Hans-Peter Friedrich uitte zijn vermoedens over hoe die compromis eruit kan zien. 

Volgens Friedrich zal Seehofer maandag de nodige stappen zetten "ter voorbereiding" van de terugwijzingen. Voor 28 juni, de dag van de Europese top waarop Merkel een oplossing wil bereiken, zal er nog niets officieel in gang worden gezet. Zo lijdt Seehofer geen gezichtsverlies, maar dwingt hij Merkel ook niet tot drastische maatregelen die de Union enorme schade kunnen toebrengen. 

Of Merkel van de top terugkeert met een oplossing die de CSU tevreden stelt, valt af te wachten. 

Dat de CSU uitgerekend nu op ramkoers met de CDU ligt, is geen toeval. Eind oktober zijn er deelstaatsverkiezingen in Beieren waar de CSU de absolute meerderheid heeft, althans voorlopig nog. Ze verliezen er steeds meer kiezers aan de AfD precies omwille van hun migratiepolitiek. Die tendens willen ze duidelijk een halt toeroepen.