Direct naar artikelinhoud
Interview

Defensieminister Steven Vandeput (N-VA): "Dat de Fransen zich moeien, gaat te ver"

Steven Vandeput (N-VA), minister van Defensie.Beeld Tim Dirven

Vorige week besloot de regering plots om het Franse Dassault en hun Rafale-toestellen nog een laatste kans te geven voor het contract voor de gevechtsvliegtuigen. Nochtans hebben de Fransen niet meegedaan aan de aanbestedingsprocedure. Minister van Defensie Vandeput (N-VA) is not amused. "Het Franse aanbod is uitgesloten."

Een week lang heeft hij op zijn tanden gebeten, maar nu Trappier, de CEO van Dassault, uitgebreid zijn promopraatje heeft gedaan in Franstalige kranten en Het Belang van Limburg, houdt minister Vandeput zich niet meer in. 

“Moet ik de Fransen mij nu al in mijn huiskrant laten dicteren wat de behoeftes zijn van de Belgische defensie?”, zegt Vandeput, die in oktober de N-VA-lijst trekt in Hasselt. 

Maar Dassault ruikt zijn kans doordat premier Michel (MR) afgelopen vrijdag een deur die eindelijk op slot leek te zitten, opnieuw op een kier zette. Na maanden van debatten over gelekte mails, hoorzittingen met de militaire top, interne en externe e-mails, dacht iedereen dat een winnaar zou komen uit een van de twee overblijvers in de aanbestedingsprocedure, namelijk de F-35 van het Amerikaanse Lockheed-Martin en de Eurofighter van het Britse BAE Systems. 

Tot Michel vorige week aankondigde dat er alsnog een analyse moet gebeuren van het Franse aanbod. Vandeput stond erbij en keek ernaar.

Is Rafale nu toch plots in de running?

“De premier heeft mij gevraagd om het Franse aanbod toch nog verder uit te diepen. Bon, ik ben een loyale partner van deze regering en heb vrijdag gevraagd aan de Fransen: als je overal in de media beweert dat je een dossier van 3.000 bladzijden hebt, laat maar komen. Tot nu toe hadden we nog maar 40 slides gezien.”

En hebt u hun dossier al ontvangen?

“Ah nee, natuurlijk niet. (lacht zuinig) We zijn een week verder, en hebben nog eens een rappel gestuurd. We krijgen dan het antwoord: ‘Laat ons eerst nog eens samenzitten om te zien hoe we dat gaan bekijken.’”

Nochtans zei u eerder al dat dit voor u dia­metraal staat tegenover de procedure die Eurofighter en F-35 hebben gevolgd?

“Natuurlijk. Het doel van Dassault is steeds duidelijker: zorgen dat die hele procedure op de lange baan komt en dan verder zien. Maar naar mijn aanvoelen is de Request for Government Proposal de enige procedure om in dit dossier ooit tot een standvastig besluit te komen.

“België heeft geen goede voorgeschiedenis op dit vlak, door achterkamerpolitiek. We hebben al obussen gekocht die niemand anders wil hebben. Kanonnen die niemand gebruikt. En er is natuurlijk Agusta, prachtige helikopters, echt mooi, maar militair betekenen ze niets. Dat is een omgebouwd burgertoestel, maar je kunt het niet bewapenen, want als je er een tweede doos munitie in steekt, kan het niet meer opstijgen.


“Ik zie dat soort verhalen uit het verleden weer opdoemen. Ik zie ook dat mijn voorganger op dit kabinet (CD&V’er Pieter De Crem, BST), een duidelijke voorkeur uitspreekt. Ik doe dat niet. Ik heb nog altijd geen voorkeur uitgesproken, want mijn enige voorkeur is dat het via een eerlijke procedure gebeurt. Dat is de enige manier om tot een goed gedragen beslissing te komen.”

Steven Vandeput (N-VA), minister van Defensie.Beeld Tim Dirven

Met andere woorden: alles lag klaar om te beslissen. Dat de premier dat Franse aanbod nu toch opnieuw op tafel legt, is dan toch een motie van wantrouwen tegen zijn eigen minister?

“Dat zijn uw woorden.”

Hoe ervaart u dat dan? 

“Laat ons zeggen dat de zaken op die persconferentie anders zijn overgekomen dan hoe we ze op voorhand besproken hadden. Maar Michel heeft ook gezegd dat de Fransen niet in de procedure zitten. De premier wil met alle elementen rekening houden, maar je kunt niet doen alsof ze in de procedure zitten, wanneer ze er niet in zitten. Het is enkel mogelijk om deftig te vergelijken tussen de bedrijven die het spel spelen volgens de spelregels.

“Maar goed, ik zal alle elementen naar de regering brengen. Ik zal proberen duidelijkheid te krijgen over wat dat Franse aanbod is en of dat zo belangrijk is dat het een gamechanger is. Maar ik stel vandaag vast dat we hen informatie gevraagd hebben en daar nog geen antwoord op gekregen hebben.”

Vrijdag is ook gebleken dat er geen uitsluitsel zal komen voor de NAVO-top van 11 en 12 juli, was dat geen deadline?

“Dat is een deadline die door de media is gesteld, maar nooit door mij. U zult van mij nooit een deadline horen.

“En ik heb nu wel anderen een deadline horen uitspreken, namelijk de vervaldag van een van de offertes. Het Amerikaanse voorstel loopt af in oktober. Ook dat is geen deadline voor mij, maar het klopt dat een bod niet ­eeuwig geldig is. Dit dossier is sowieso rijp voor beslissing.”

En als de Fransen nu plots komen met 3.000 interessante pagina’s en een beter voorstel?

“Dan zal ik de informatie overmaken aan de regering en die zal beslissen, maar de vraag zal zijn op welke basis je hen zult evalueren. We hadden met de regering beslist om een procedure te voeren die publiek toegankelijk moest zijn, transparant waar mogelijk en met duidelijke beoordelingscriteria. Ze krijgen onder andere punten op de kostprijs – dat is belangrijk – maar ook de ondersteuning achteraf, en de mate waarin Belgische bedrijven kunnen meewerken aan de bouw en het onderhoud. Die criteria zijn aan iedereen gecommuniceerd, ook aan de Fransen met hun Rafale, die daaraan niet wilden meedoen. 

‘Ik zal me scharen achter welke beslissing de regering ook neemt. Ik ben loyaal. Maar er loopt een procedure die we juridisch gezien moeten volgen’

“Nu moet ik lezen dat dat allemaal voor niets is geweest, en dat de Fransen ons wel zullen zeggen wat onze noden zijn. Hallo? Zo werkt het dus niet.”

Zou u zich scharen achter een beslissing van de regering om voor het Franse voorstel te gaan?

“Ik zal me scharen achter welke beslissing de regering ook neemt. Ik ben een loyale minister en ik voer uit wat de regering mij vraagt, maar we moeten ons zeer goed bewust zijn dat er een procedure loopt, die we juridisch gezien moeten volgen.”

Maar dus, als de premier het u vraagt, bent u bereid om de procedure opzij te schuiven?

“Neen. Ik zeg dat het onverantwoord zou zijn om nog langer te talmen over het nemen van een beslissing. En ten tweede dat de enige manier voor het nemen van een goede beslissing, het uitvoeren is van de aanbestedingsprocedure. Het Franse aanbod is dus uitgesloten.

“Je moet je eens voorstellen wat het internationaal zou geven als blijkt dat we wedstrijden uitschrijven, maar dan uiteindelijk toch gewoon de feiten negeren en ons goesting doen. Meneer Lobbyman, kom maar af en we zullen zien wat we voor u kunnen doen. Dat gaat toch niet?”

Dassault heeft natuurlijk wel grote belangen in de Waalse industrie. Denk aan Sabca, met ook een vestiging in Limburg waar blijkbaar één op de drie werknemers buiten moet door besparingen. 

“Wel, de vraag is hoe toevallig het allemaal is: op dezelfde dag het uitgebreide verhaal lezen van een perstripje naar Dassault in Het Belang van Limburg en tegen de middag communiceren ze dat er een filiaal gedecimeerd moet worden, toevallig in Lummen, vlak bij mijn thuisstad. Sta me toe om daar vragen bij te stellen, het is toch allemaal vreemd. En niet correct.”

Of is er een telefoontje geweest van Macron, van premier tot premier?

“Geen idee, ik was er alvast niet bij. Het feit is wel dat ik in de Franstalige pers meermaals open brieven heb gezien van mijn Franse ­collega op Defensie aan mij gericht. 

“Ik vind dat vreemd. Stel je voor dat ik over interne Franse beslissingen open brieven zou schrijven in Le Figaro.” 

Heeft het ook niet met geopolitiek te maken? Gezien de verslechterende relaties met zowel het Verenigd Koninkrijk als de Verenigde Staten is een Europees gevechtsvliegtuig misschien logischer dan een Brits of Amerikaans?

“Pas vanaf 2040 zal er een echt Europees gevechts­vliegtuig zijn, onder Frans-Duitse leiding en ik wil niet zeggen dat ik daar niet in geïnteresseerd ben. Maar je kunt niet zeggen dat we daarom nu de lopende procedure overboord moeten gooien en blind voor Rafale kiezen.

“De Europese defensie die ik voor ogen heb, is er niet eentje waarbij de Duitsers en Fransen het voor het zeggen hebben en de rest vanop een afstand toekijkt en af en toe de portefeuille opentrekt. En in ruil wat binnenlandse ontwikkeling krijgt, als doekje voor het bloeden. Nee, de Europese defensie moet van onderuit komen.”

‘Stel je voor wat het internationaal zou geven als blijkt dat we wedstrijden uitschrijven, maar dan toch gewoon ons goesting doen’

Is de MR van premier Michel vatbaarder voor de Franse diplomatieke druk?

“Misschien wel, gezien de goede banden van MR met Frankrijk. We mogen niet vergeten dat MR de enige partij is die aan de andere kant van de taalgrens deze regering moet verdedigen. Dat zij dus argumenten willen, daar heb ik alle begrip voor. Maar op een bepaald moment zullen we moeten durven zeggen: we hebben een beslissing genomen en we voeren ze uit.

“Als ik nu lees dat de CEO van een oorlogs­industrieel bedrijf zich denkt te moeten moeien in de Belgische politiek, dan vind ik dat hij te ver gaat.”

Zou Dassault ook zitten achter die laatste zogezegd gelekte mails van sp.a, die duidelijk opgezet spel waren?

“Geen idee. Ik heb vermoedens dat zeker de eerste mails met die technische uitleg over de levensduurverlenging uit industriële hoek kwamen. 

“Die laatste mails, pas toen een journalist ze me liet lezen, wist ik: dit is er zo ver naast. Zo veel fouten, zeg. Op dat moment heb ik beslist: nu ga ik in de aanval, dit kan niet meer.

“Ik heb regelmatig de keuze gemaakt om weinig te reageren of te communiceren om mijn dossiers een kans te geven. Ik reageer ook pas nu op de gebeurtenissen van vrijdag omdat ik kies voor de zachte, diplomatische aanpak, eerder dan het conflict. Maar als ik vaststel wat ze nu over mij schrijven, dan is het tijd om te reageren.”

Het gekke is, door die misstap van sp.a leek de saga van de opvolger voor de F-16 eindelijk te zijn gaan liggen. U leek er sterker uitgekomen, tot de beslissing van de regering vorige vrijdag.

“Dat is uw perceptie. We zullen wel zien. De prijzen worden altijd uitgedeeld aan de meet, zei mijn grootvader zaliger.”

Lees hier het standpunt van opiniërend hoofdredacteur Bart Eeckhout: 'De F-16's worden nu een 'klotedossier', net als 'Arco' of 'vliegtuiglawaai''.