De Gucht: "Plan-Tusk is een plan met losse eindjes"

Europees president Donald Tusk stelt voor om de vluchtelingenkwestie al buiten Europa aan te pakken, met opvangkampen op plaatsen in Noord-Afrika waar dan beslist zou worden of iemand al dan niet Europa in mag. Het zou Europa beter beschermen, en tegelijk komaf moeten maken met de grote risico's die bootvluchtelingen nemen op de Middellandse Zee. 

Maar De Gucht is kritisch voor het plan, en vraagt zich af hoe het in de praktijk zal lopen. Hij schetst de situatie: "Die mensen komen daar aan en worden opgesplitst: zij die recht hebben op asiel omdat ze oorlogsslachtoffer zijn of eventueel politiek vervolgd worden, en anderzijds economische migranten. Maar wat gebeurt er met hen? De economische migranten moeten worden teruggestuurd. Het terugsturen van mensen is hier nu ook al een probleem, en er is geen enkele reden waarom dat in pakweg Tunesië beter zou gaan."

De Gucht ziet dus een probleem met het terugsturen, en vermoedt zelfs dat het daar minder goed zal lukken dan in Europa. 

En er is een tweede probleem, zegt De Gucht: de mensen die Europa wél binnenmogen, waar moeten zij naartoe? "Daarover is dat plan niet duidelijk. Als ik het goed heb begrepen, kunnen zij ook ter plaatse worden opgevangen, in afwachting van een 'hervestigingsprogramma', waarbij Europa dan zelf beslist wie (waar) mag komen."

En daar knelt het schoentje opnieuw, zegt De Gucht, want het spreidingsplan in Europa is nu eenmaal een moeilijke zaak om uit te werken, met bepaalde landen die veel minder willen doen dan andere. En dat ondanks het feit dat het Europees parlement daarover gestemd heeft. De Gucht zegt dat het een goede stok achter de deur zou zijn, mochten landen die weigeren vluchtelingen op te vangen of onder de afgesproken cijfers blijven, financieel gestraft kunnen worden. "Dat kan besproken worden in de nieuwe meerjarenbegroting." 

De Gucht is positiever over het laatste nieuwe plan, dat de Franse president Emmanuel Macron en de nieuwe Spaanse premier Pedro Sánchez uitwerkten: zij pleiten voor gesloten detentiecentra binnen Europa.

Toch is hij ook hier kritisch: welke landen zullen bereid zijn om een zulke faciliteit te bouwen en uit te baten, wie zal dat betalen en wat gebeurt er met de mensen die daar aankomen? "Maar ik vind dit een beter plan, omdat wij hier in Europa het veiligstellen van de mensenrechten beter kunnen garanderen dan in bijvoorbeeld Libië, Egypte of Tunesië."

Het probleem van de oversteek blijft dan, geeft De Gucht toe, die vindt dat Europa eventueel wel "humanitair" kan tussenkomen in Noord-Afrika, bijvoorbeeld in Libië, waar vluchtelingen in mensonterende toestanden belanden. Het gaat dan om het sturen van bijvoorbeeld soldaten om toe te zien op de situatie in de vluchtelingenkampen. Maar of dit überhaupt haalbaar is, is helemaal niet duidelijk. 

Het voorstel van N-VA om vluchtelingen die illegaal Europa binnenkomen, het recht op asiel te weigeren, noemt De Gucht in strijd met de Conventie van Genève, de principes van de EU en "totaal onaanvaardbaar". 

Bekijk het integrale item uit "De zevende dag":