Polen zwakt omstreden Holocaust-wet af: geen boete of celstraf meer
Polen zwakt de omstreden wet af die het strafbaar stelt om het Poolse volk medeverantwoordelijk te houden voor de Holocaust of te spreken over ‘Poolse dodenkampen’. De wet was vooral bekritiseerd door Israël, de VS en Joodse organisaties in binnen- en buitenland.
Op verzoek van de regering stemde het parlement in Warschau woensdag in overgrote meerderheid in met het schrappen van boetes en celstraf voor overtreders van de wet. Die werd in februari aangenomen, maar was nog niet van kracht geworden.
Premier Mateusz Morawiecki zei dat het doel van de wet, "het verdedigen van de goede naam van Polen", niet bereikt is. De Poolse regering staat bloot aan groeiende kritiek vanuit de EU op het beknotten van de rechterlijke macht, persvrijheid, de vrijheid van meningsuiting en andere burgerrechten. Ook de verslechterde relaties met Israël baarde de premier zorgen. Na de stemming in het parlement sprak hij de hoop uit dat de verhoudingen zullen verbeteren.
In de oorspronkelijke wetstekst staat dat wie ‘openlijk, en in strijd met de feiten, stelt dat Polen verantwoordelijk of medeverantwoordelijk is voor nazimisdaden onder het Derde Rijk (...), onderworpen wordt aan een boete of een gevangenisstraf van maximaal drie jaar’. Ook wie misdaden van de nazi’s op Pools grondgebied bagatelliseert, riskeerde die straf.
De aangepaste wet moet nog worden goedgekeurd door de Senaat, maar voorzitter Stanislaw Karczewski toonde zich welwillend. Ook hij wees op de kritiek in het buitenland, en voegde eraan toe: "We moeten alle omstandigheden in ogenschouw nemen."
Complexe relatie
De voorzitter van het Joods Wereldcongres, de Amerikaan Ronald Lauder, juichte de aanpassing van de wet toe. "Polen is terecht boos als de vernietiging van Joden in concentratiekampen ‘Pools’ wordt genoemd, eenvoudigweg omdat die op Poolse bodem stonden. Maar het was een kolossale fout om zulke uitspraken te criminaliseren."
Het was een kolossale fout om zulke uitspraken te criminaliseren
Ongeveer 3 miljoen Joden werden in de nazitijd vermoord op Pools grondgebied, in onder meer Auschwitz, Treblinka and Sobibor. "Duizenden Polen riskeerden hun leven om Joodse buren tijdens de oorlog te beschermen", schreef de Israëlische krant Haaretz woensdag. "Maar onderzoek sinds het einde van het communisme in 1989 heeft aangetoond dat ook duizenden Joden hebben gedood en landgenoten verraden hebben bij de bezetters." Dat beeld verstoorde volgens de krant ‘het nationale verhaal dat Polen uitsluitend het slachtoffer was’ van de nazi’s.
Het wetenschappelijk onderzoek naar de ‘complexe relatie’ tussen Joden en Polen kan doorgaan, luidde woensdag de opgeluchte reactie van Yad Vashem, het Holocaust-herdenkingscentrum in Jeruzalem. De Poolse wetgeving bracht volgens Yad Vashem de ‘academische vrijheid’ in gevaar.