Watou zoekt naar het verlangen en de troost

Het dorpsplein heeft pas een nieuwe asfaltlaag gekregen, gemeentearbeiders snoeien de hagen en branden het onkruid weg, in de kerk wordt nog gauw een kunstwerk onder een glazen stolp gezet. Drie dagen voor de start van het 38ste kunstenfestival maakt Watou zich klaar voor twee maanden beeldende kunst en poëzie. Of zoals de lokale cafébaas het zegt: “De kunste goat were demarreren”.

Nochtans zag het er lange tijd somber uit voor die kunst. Nadat de vzw Kunst twee jaar geleden te horen kreeg dat het geen structurele subsidies meer kreeg – de zakelijke werking kreeg een ‘strikt onvoldoende’ – leek het over en out te zijn voor de zomerse klassieker. Poperinge en Vlaanderen gaven het festival een levenslijn van respectievelijk 125.000 en 135.000 euro, een subsidie die Watou volgend jaar ook nog krijgt. Minder dan vroeger weliswaar, maar door wat te besparen en ticket- en sponsorinkomsten haalt men toch nog een budget van ongeveer 650.000 euro. Maar of dat ook vanaf 2020 nog zal lukken? Koffiedik kijken.

Dat gebrek aan perspectief maakt het niet makkelijk werken, zegt intendant Jan Moeyaert. “Je kan tegen een kunstenaar bijvoorbeeld niet zeggen dat hij nu geen plaats krijgt, maar volgend jaar wel. Ook voor kunstenaars is het moeilijk omdat zij ook een agenda hebben. Je kan geen zekerheid bieden.”

De bezoekers trekken het zich alvast niet aan, want het kunstenfestival groeide de voorbije jaren gestaag. Het kunstenfestival lokte vorig jaar 23.000 mensen naar het diepe West-Vlaanderen. Dit jaar hoopt men de dagtrippers te overtuigen door te werken rond het thema ‘Over het verlangen en de troost’.

Een thema waar je heel veel in kwijt kan, maar ook een thema dat inspeelt op de maatschappij zoals we die vandaag kennen en beleven, zegt Moeyaert. “De voorbije tien jaar hebben we steeds gewerkt rond de condition humaine, en ook dit past daarin. We leven nu in een wereld die superhard evolueert. Een wereld waarin het moeilijk is om stil te staan bij wie we zijn, wat we doen, hoe we met elkaar omgaan.”

Kunst of kitsch

Zeventig kunstenaars stellen hun werken tentoon op tien plaatsen in het dorp, meestal met een passend gedicht erbij. Dat die locaties een deel van het succes zijn, wordt opnieuw bewezen. Een graanschuur of oude zolder heeft nu eenmaal meer karakter dan een steriele galerie.

En de werken zelf? Vaak lijkt het zoeken naar een link met het overkoepelende thema. Sommige werken bieden door hun grootsheid of overweldigende kleuren weinig troost en zitten op het randje van de kitsch – Arne Quinze is ook aanwezig. En zoals wel vaker bij moderne kunst weet je niet of het kunstwerk nu deel is van de omgeving, of kunst.

Wat bijvoorbeeld met een groenig lavabootje met een gebruikt stukje zeep – gemaakt van speksteen – en een oude spiegel die in een achterafkamertje van een oud huis hangt? Het is dus kunst. “Sommige mensen zullen twijfelen wat dat nu is en niet iedereen zal het begrijpen, maar dat is niet erg”, zegt kunstenaar Clarisse Bruynbroeck. Used soap, zoals het werk heet, stelt het gedachteloos uitvoeren van dagelijkse rituelen in vraag.

Verwondering spreekt dan wel uit een werk van Polien Boons. Op een zolder laat ze een gouden aluminium-achtig doek opwaaien door een ventilator. Je hoort de zee, terwijl een spot zorgt voor een gouden reflectie op het plafond. Je kan er blijven naar kijken.

Eén van de meest overtuigende werken vind je wellicht in de Douviehoeve, een prachtige oude boerderij net buiten de oude dorpskern. In een schuur wordt The Girl geprojecteerd, een film over een veertienjarig meisje met veel mistige en bevreemdende beelden. Sommige shots doen denken aan de clip van ‘Where the Wild Roses Grow’ van Nick Cave en Kylie Minogue, terwijl de muziek hier even krachtig is. Intrigerend.

“Niet iedereen zal het allemaal goed vinden wat je hier kan zien, maar dat hoeft ook niet”, zegt Jan Moeyaert. “Voor mij is een werk goed als het mij raakt. Als je dat tiental keer kan doen op dit parcours, heb je een goed aanbod. Ik ben ervan overtuigd dat er een evenwicht zal zijn tussen het positieve en het negatieve. Ruim de helft van de mensen zal een werk dat ze hier gezien hebben in hun hoofd of hun hart naar huis meenemen.”

Kunstenfestival Watou, van 30 juni tot 2 september. Kunstenfestivalwatou.be