Eerste sociale woonwijk van het land moet verdwijnen: "Waar zullen we ooit nog zo'n plek vinden?"

Vrijdagmiddag iets over één. De wijk Klein Rusland in Zelzate. Een aantal personeelsleden van de provincie wandelen er door de straten. Bij elk huis bussen ze een brief. Net daarvoor heeft de Vlaamse regering in het verre Brussel over de toekomst van de sociale woonwijk beslist. De brief die in Zelzate op de mat valt vertelt nu ook de bewoners wat ze kunnen verwachten. Het is niet wat ze gehoopt hadden. Wel wat ze stilletjes vreesden. Klein Rusland moet verdwijnen. De komende tien jaar wordt voor elk van de 160 gezinnen die er nog wonen een nieuw onderkomen gezocht. Daarna verdwijnt de allereerste sociale woonwijk van België. Weggedrumd door de industrie die op die plaats een nieuwe tunnel en een nieuwe spoorlijn wil. 

"Een domme beslissing", vindt Freddy Willems, die al zijn hele leven in de wijk woont. "Vraag maar rond. Iedereen die hier nu nog woont, wil hier blijven. Wat er ook over deze wijk wordt verteld, dit was en is nog steeds een aangename plek om te wonen." Dat was precies wat architect Huib Hoste begin jaren 20 van de vorige eeuw voor ogen had toen hij Klein Rusland ontwierp. Dat deed hij in opdracht van het chemiebedrijf Kuhlman dat zijn werknemers onderdak wilde geven. Hoste tekende een autonome woonwijk uit, met winkels, cafés een school en zelfs een watertoren. Allemaal in onvervalst kubistische stijl. De plannen worden uitgevoerd door Alexis Veretennicoff en Dimitri Peniakoff, twee Russen die na de Oktoberrevolutie in Zelzate belandden. Wat meteen de naam van de wijk verklaart. 

Onkruid

Van het voorbeeldproject van weleer blijft op vandaag nog maar weinig over. Een derde van de huizen in Klein Rusland staat leeg. Van cafés, laat staan winkels is al lang geen sprake meer. Tussen de stoeptegels heeft onkruid vrij spel. "En nu valt het nog mee", zegt Brigitta, die haar familienaam liever niet in de krant wil. "Vorige week kon ik door het onkruid amper de overkant van de straat zien. Maar deze week zijn ze komen maaien. Alsof ze wisten dat de pers zou komen." 

Dat zou weleens kunnen kloppen. De beslissing van de Vlaamse regering is er een van het langverwachte soort. Provinciegouverneur Jan Briers is al een aantal jaar op zoek naar een oplossing voor Klein Rusland. Hij werkte vijf scenario's uit, gaande van een volledige renovatie van de wijk tot de optie die nu gekozen is: het uitdoofscenario. De wijk is onleefbaar geworden, zegt Briers. "Een afgelegen wijk zoals deze, met minder dan 2.000 inwoners, is niet interessant voor middenstanders. De winkels en cafés zullen hier nooit meer terugkeren." 

Peperduur

Onzin, vinden de buurtbewoners. "Dan doen we onze inkopen wel in Zelzate of in Sas van Gent, dat is ook vlakbij." Het echte probleem is volgens hen de verwaarlozing door CVBA Wonen, de sociale huisvestingsmaatschappij die het merendeel van de woningen in Klein Rusland beheert. "Huizen die vrijkomen, blijven gewoon leeg staan", vertelt Brigitta. "Ook al zijn ze nog in perfecte staat. Zo verloedert een wijk natuurlijk snel." Bij CVBA Wonen wijzen ze met de vinger naar de overheid die de wijk als bouwkundig erfgoed erkende. "Plots moesten we ons aan allerlei voorschriften houden", zegt directeur Hubert De Vilder. "Daardoor werden renovaties plots peperduur. Een woning in Klein Rusland renoveren is twee keer zo duur als nieuwbouw."

Het mag dan geen vrolijk nieuws zijn, dat er nu eindelijk duidelijkheid is, vinden de bewoners wel een goede zaak. "Nu weten we tenminste waar we aan toe zijn", zegt Sabrina Vankerschaever, die al 48 jaar in Klein Rusland woont. Al heeft ze wel haar twijfels bij de relocatieplannen die provinciegouverneur Briers vrijdagnamiddag zelf in de wijk kwam toelichten. "Waar zullen we ooit nog een plek als deze vinden? Bestaat dat nog? Ik denk het niet niet. Klein Rusland was en is uniek."