Terwijl de twittermachine van N-VA bijna altijd als een pletwals over de sociale media raast, viel er gisteren zo goed als geen enkele tweet te vinden over het interview dat Jan Peumans gaf aan onze zusterkrant Het Belang van Limburg. Hoewel het intern flink over de tongen ging, werd het voor de buitenwereld doodgezwegen. De partij had het interview vrijdag nochtans aangekondigd, maar wellicht wist ze niet dat de éminence grise van N-VA daarin scherp zou uithalen naar de harde taal die Francken soms gebruikt. Volgens de man uit Riemst laat N-VA zich te veel leiden door de angst die bij de bevolking leeft tegenover vreemdelingen, gaat Francken er vaak over en is hij niet de geschikte persoon om Bart De Wever in 2019 op te volgen als partijvoorzitter. Dat N-VA de kern van zijn programma – het communautaire – te veel links laat liggen, steekt bij de oud-VU’er ook. Net zoals het feit dat de nieuwkomers en niet meer de VU’ers het voor het zeggen hebben en niemand nog zijn mond durft open te doen. Dixit Peumans.

Uit elkaar spatten

Officieel werd gisteren zo goed als niet gereageerd. Zowel Bart De Wever als Theo Francken lieten weten dat kritiek altijd mag, maar dat die best intern wordt geventileerd. “Als gewezen VU-lid herinner ik me nog heel goed waaraan onze partij toen kapot is gegaan. Ik heb de gewoonte om mijn mening intern te geven en te houden”, stelt Francken. Het is iets wat alle N-VA’ers gisteren aangaven. Het doembeeld van over de straat rollende VU’ers – iets wat de partij in 2001 uit elkaar deed spatten – spookt nog altijd rond in de partij. Kritiek intern en de werking strak en gestroomlijnd houden, behoort dan ook tot het DNA van N-VA. Dat Peumans weinig of nooit aanwezig is op partijvergaderingen of daar toch nauwelijks zijn mond opendoet, zorgt ervoor dat weinigen begrip tonen voor zijn kritiek. “Het gaat er intern best kritisch aan toe. Maar je moet dan wel je mond opentrekken als het daarvoor het moment is. Als je dat niet doet, heb je geen enkele reden om daar dan in de media flauw over te doen”, zegt een partijtopper anoniem.

Of Peumans met zijn kritiek inhoudelijk een gevoelige snaar raakt? Over de toon die Francken over vluchtelingen hanteert, wordt binnen de partij in elk geval gedebatteerd, legt een parlementslid uit dat ook nog uit de Volksunie komt. “Zijn we met alles gelukkig? Neen, maar intern is er wel ruimte om daar over te discussiëren.”

‘Nooit echt thuisgevoeld’

Peumans gaf het zelf al aan: de partij luistert niet meer naar hem en hij wordt weggezet als de ambetanterik van dienst. “Knorpot” is in elk geval het woord dat het meest wordt geciteerd wanneer we peilen naar de bijnaam van de man. Dat de voorzitter van het Vlaams Parlement maar voor een deel binnen de partij staat, klopt volgens partijgenoten ook. “Peumans behoorde tot de clan die de VU wou behouden en heeft zich nooit echt thuisgevoeld binnen N-VA. N-VA is ook een meerstromenland geworden, met verschillende strekkingen en niet alleen het communautaire. Wij zijn geen one issue partij meer.”

Ongenoegen en onbegrip dus over het waarom en de timing van de kritiek. Dat Peumans tijdens de lijstvorming – “het is zo al moeilijk genoeg om kandidaten te vinden” – zijn sortie doet, zet kwaad bloed.

En ook inhoudelijk krijgt hij weinig bijval. Al dient gezegd dat sommigen – ook oud-VU’ers – liever geen commentaar gaven. Misschien heeft Peumans dan toch een open ader aangeraakt.