Doel leeft op hoop: "Ze dachten ons kapot te krijgen. Ze hebben verkeerd gedacht"
"Of Doel nog te redden valt?" In het Wase spookdorp is het een ongepaste vraag: "Geen enkel dorp kende het afgelopen jaar een zo spectaculaire bevolkingsgroei. Onlangs is de eerste Doelenaar in jaren geboren." Doel, of wat er nog van overblijft, leeft op na het compromis waarin de Vlaamse regering opnieuw gewag maakt van een woonfunctie.
"Twaalf onopgeloste branden”, zegt Guido aan een tafeltje in het ontmoetingscentrum Den Doolen in de oude dorpsschool langs de Engelsteenweg. “Koppels die door het geruzie uit elkaar zijn gegaan. Groepjes Nederlanders die ’s nachts je dak kwamen bekogelen met stenen. Of drugs kwamen dealen.”
“De oude Petrus”, zegt Marina Apers. “Hij woonde naast café Doel 5 en zorgde voor zijn bedlegerige vrouw. Hij stond bij de bakker, voelde zich niet goed. Hij ging naar huis en viel. Dat was twee dagen na het besluit van de Vlaamse regering, 20 januari 1998. Er was die andere man die zijn laatste pint is gaan drinken en zich daarna heeft opgehangen in zijn duivenkot.”
Johan: “In zijn kiekenkot, dacht ik.”
Marina: “In elk geval, hij hing daar.”
Johan: “Ik heb hier al vaders met hun zoontjes huizen zien binnengaan. Om een luster van het plafond te trekken. Tingeling! Het goede voorbeeld geven, noemen ze dat. Ik noem het inbraak.”
Het plan-Weyts
Zondagmiddag. Het besef is nog sijpelend. De woorden van Vlaams minister Ben Weyts van afgelopen vrijdag na de voorstelling van een nieuw compromis rond Doel en de Antwerpse haven: “Er zal zeker een woonfunctie mogelijk zijn, maar terugkeren naar de situatie van voor 1998 lijkt me niet realistisch.”
Er Zal Woonfunctie Mogelijk Zijn.
Marina is gemeenteraadslid in moedergemeente Beveren. Ze stapte twee jaar geleden uit de N-VA. De partij was er vanuit haar perspectief één geworden die op de linkeroever van de Schelde iets heel anders zei dan op de rechteroever.
'Het deed pijn, iedere keer. Een verhuiswagen, een schoon nieuw huis dat werd gesloopt. Krakers die kwamen'
In het nieuwe compromis wordt de capaciteit van het het Deurganckdok (4 miljoen containers) gerealiseerd met extra kades aan het Waaslandkanaal, de verdieping van de Europaterminal en een nieuw insteekdok. Het compromis werd uitgedokterd op het kabinet-Weyts en ging gepaard met een mededeling van N-VA Beveren: "Vroegere eigenaars in Doel moeten het recht krijgen hun vroegere eigendom terug te verwerven.”
Bijna alle woningen in het dorp zijn in de loop der jaren opgekocht door de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO). Twee jaar geleden meldde die dat ze, op drie na, alle woningen in haar bezit had. Er woonden toen nog 22 mensen in het ooit 2.500 zielen rijke polderdorp. Het leek een kwestie van wachten tot de laatste het licht uit zou doen – voor zover er nog openbare verlichting was.
Marina: “Ze hebben het dorp laten kapotmaken. Vandalen laten doen. Mensen tegen elkaar opgezet met duistere clausules in verkoopcontracten. Het was een actieve verrottingsstrategie. Of mensen nu werkelijk woningen gaan terugkopen? Daarvoor is het te laat, denk ik. Je moet eerst kijken in welke staat ze nu zijn.”
Het is dat ene, nooit eerder uitgesproken woord: terugkopen.
Urbex-attractie
Er staat een rij campers met Nederlandse nummerplaten langs de dijk. Een groep Poolse motards heeft zijn bolides uitgestald. Doel is een urbex-attractie, een spookdorp dat avontuurlijk oogt op je Facebook-wall. Bijna alle ramen zijn vervangen door staalplaten.
Langs de enige toegangsweg zakt een bewegende paal pas in het asfalt na registratie met een Belgische identiteitskaart. “Die paal is er gekomen op vraag van de bewoners”, zegt Jan Crève van de actiegroep Doel 2020. “Die platen ook. Jarenlang kwamen hier groepen uit Nederland met als enige bedoeling zoveel mogelijk kapot te slaan.”
Valt er nog iets te redden aan Doel?
Jan Crève: “Natuurlijk wel. Het compromis redt niet enkel het dorp, maar ook de brede omgeving met een uniek brak watergebied. Waar ook nog een kleine vijfhonderd mensen wonen, voor wie de dreiging eindelijk lijkt te zijn verdwenen.”
Geboren in Doel
In Terug naar Oosterdonk zweert de door Dora van der Groen neergezette Fien dat als ze ooit haar dorp zal verlaten, het tussen zes planken zal zijn. Fien lijkt gemodelleerd naar Emilienne Driesen (85), de oudste inwoonster van Doel. Ze is hier geboren en wil hier sterven, ook al zei ze destijds ja tegen het aanbod van de MLSO. “Het ging om een paar miljoenekes. Ik heb ze onder mijn vier kinderen verdeeld. Maar nu zit ik hier nog.”
Emilienne is al tien jaar weduwe.
“Mijn man heeft het aan zijn hart gekregen door te drinken. Er waren veel zatlappen in Doel. Van de miserie. Het is iets, je dorp zien sterven. Toen ik jong was, waren er in deze straat 28 cafés. Het deed pijn, iedere keer. Een verhuiswagen, een schoon nieuw huis dat werd gesloopt. Krakers die kwamen.”
Naast de kerk is een vervallen villa gerenoveerd. Naast de oude molen, aan de dijk, is er nog één. Nieuwe ramen, gestraalde muren, onderhouden tuin.
Iemand zegt: “Geen enkel dorp kende het afgelopen jaar een zo spectaculaire bevolkingsgroei als Doel.” Er dient wel bij gezegd dat het van 21 naar “zeker meer dan dertig” is, maar voor de statisticus is en blijft het een bevolkingsexplosie.
Jan Crève: “Het gaat om jonge koppels die investeren in een woning. Ze wonen hier goedkoop, brengen het dorp weer tot leven. Nu dat compromis er is, zullen er nog volgen. Onlangs is voor het eerst in veel jaren een nieuw Doelenaartje geboren. (lacht) Ze dachten ons kapot te krijgen. Wel, ze hebben verkeerd gedacht.”
Voor een raam in het dorp hangt een affiche voor de officiële 11 juli-viering. De eerste sinds 2004.
