Zomer van het Limburgs bier: 90 jaar Cristal Alken, “Het eerste Belgische pilsbier”

“Er zijn vijf goede redenen om een Cristal te drinken: bij de ontmoeting met een vriend, om de dorst te lessen, voor de dorst die komen gaat en omdat Cristal zo lekker is. En de vijfde reden vindt iedereen wel voor zichzelf!” Die woorden werden jaren geleden uitgesproken door wijlen Louis Roppe, gouverneur van Limburg van 1950 tot 1978.

Zijn vleiende argumentatie illustreert hoezeer het goudgele brouwsel uit Alken verbonden raakte met de Vlaamse oostgouw. Cristal en Limburg, dat matcht al bijna een eeuw als Real en Madrid, Aeneas en Dido, Lennon en McCartney. Al die jaren werd het populaire pilsbier hoofdzakelijk op de Limburgse markt verspreid en geconsumeerd. Vorig jaar werden de pijlen met een mediacampagne eveneens op de nationale markt gericht.

“Cristal is zo’n mooi, hoppig bier, dat er ook buiten Limburg een stijgende vraag naar was”, zegt marketingdirecteur Jan Bosselaers. “De consument hecht opnieuw veel waarde aan authenticiteit. Zo zijn de vergeten groenten allang niet meer vergeten. Ook in de bierwereld zoeken mensen weer naar echte smaak. Op die vraag gaan we in met Cristal, een bier dat trouw is gebleven aan de smaak van een hoppige pils.”

Obelix

Vorig jaar werd Cristal in een nieuw flesje retrostyle en met een lichte verhoging van het alcoholgehalte - amper 0,2 procent - op de markt gebracht. Het recept is nog altijd hetzelfde als in 1928, het jaar waarin Jozef Indekeu en Edouard Boes Cristal lanceerden.

“Obelix viel op jonge leeftijd in de ketel met toverdrank, ik kwam in een biervat terecht”, lacht Yannick Boes. “Ernstig, ik kom uit een echte brouwersfamilie. In 1882 richtte mijn overgrootvader Arthur in Alken brouwerij Sint-Aldegondis op. Om de kwaliteit van zijn bier te verbeteren, stuurde hij zijn zoon Edouard naar de universiteit van Leuven om voor brouwer te studeren. Dat was in die tijd zo uitzonderlijk, dat mijn grootvader na het behalen van zijn diploma met de fanfare aan het station van Alken werd afgehaald. Na zijn studies stapte hij in brouwerij Sint-Aldegondis, die werd omgedoopt tot brouwerij Boes. In 1922 kocht hij brouwerij Wijgaerts.”

Hoe kwam de familie Indekeu in het verhaal?

Jan Indekeu: “Ik ben de negende brouwer in rechte lijn. Er zijn documenten tot 1600 dat er een brouwerij Indekeu was in Meeuwen. Even dreigde er een einde te komen aan de familiale traditie, want mijn grootvader wilde niet dat zijn zoon – mijn pa dus – brouwer werd. Een veel te zware stiel, vond hij. Toch zette mijn vader door.”

“In 1908 ging hij naar Berlijn, waar op dat ogenblik de meest vermaarde brouwuniversiteit ter wereld was. Hij leerde er de techniek van het ondergistingsbier en het pilsbier kennen. In 1911 studeerde hij af als brouwerij-ingenieur. Twee jaar later zette hij zijn ideeën over de eerste Limburgse industriële brouwerij op papier.”

En kreeg hij die gerealiseerd?

Yannick Boes: “Hij dacht aan een coöperatieve van verschillende brouwerijen, maar door toedoen van Léon Verhelst kregen zijn plannen een andere wending. Zonder die man was van Cristal Alken nu geen sprake. Hij was directeur van de brouwerijschool van de KU Leuven en voorzitter van de raad van bestuur van Stella Artois. Een grote persoonlijkheid. Jozef Indekeu kwam via via met hem in contact en vroeg hem of hij in Limburg iemand kende met wie hij kon samenwerken. Verhelst zei hem dat er een mooie brouwerij was in Alken, brouwerij Boes. Hij wist dat omdat hij had lesgegeven aan mijn grootvader. Dankzij hem kwam in 1922 de samenwerking tussen de families Boes en Indekeu tot stand.”

Waren zij het er onmiddellijk over eens om een nieuwe brouwerij te bouwen in Alken?

Jan Indekeu: “Helemaal niet. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de steenkoolproductie op gang. Daardoor steeg het inkomen van veel gezinnen en was er geld om beter en duurder bier te kopen. Door het zware werk in de steenkoolmijnen moest dat bier ook lichter zijn. Mijn vader wilde een brouwerij bouwen in Genk – dicht bij Meeuwen – maar Verhelst gaf de voorkeur aan Hasselt omdat dat de provinciehoofdstad was. Uiteindelijk werd het Alken. Eerst werd Bock Alken gebrouwen. Pas vijf jaar later kwam Cristal op de markt, het eerste Belgische pilsbier naar Tsjechisch model.”

Wanneer zijn jullie in de brouwerij gekomen?

Jan Indekeu: “Ik studeerde af aan de universiteit van München als doctor in de landbouwwetenschappen en stapte op 2 januari 1963 in het bedrijf. Mijn oudste broer was er toen al. Hij deed brouwerijstudies aan de universiteit van Leuven en werd de opvolger van mijn vader, die er in 1953 na een hartinfarct mee stopte. Samen namen wij de technische kant van het bedrijf voor onze rekening. Ik bleef tot november 1989.”

Yannick Boes: “Na mijn rechtenstudies begon ik als adjunct van de studiedienst. Ik zette de huis-aan-huisverkoop op poten, want dat was in die tijd heel belangrijk. Toen mijn vader in 1979 stierf, volgde ik hem op als directeur. De brouwerij was op dat ogenblik al overgenomen door Kronenbourg. Ik bleef in die functie tot de fusie met Maes in 1986. Daarna werd ik verantwoordelijk voor de communicatie, tot ik in 2001 op pensioen ging.”

In 1950 werd de brouwerij van Alken hofleverancier.

Yannick Boes: “Paul Paelinck was een Hasselaar, die privéles gaf aan de toenmalige prinsen Boudewijn en Albert. Op een dag vroeg koning Leopold III of hij een brouwer kende die hem goed bier kon leveren. Paul Paelinck kende de families Boes en Indekeu en raadde hem Cristal aan. De chauffeur van mijn vader bracht in 1950 het eerste kistje naar de kelders van het paleis. Vanaf dat ogenblik was de brouwerij van Alken hofleverancier. In 1998 volgde de officiële erkenning. En niet onbelangrijk: ik ben later getrouwd met de dochter van Paul Paelinck. Ik heb mijn huwelijk dus te danken aan Leopold III en Cristal.” (lacht)

De Brouwerij: kloppend hart van fusiegroep Alken-Maes

Brouwerij Alken-Maes ontstond in 1988 uit de fusie tussen de brouwerijen Alken en Maes en maakt sinds 2008 deel uit van de groep Heineken. Het gamma bestaat uit de pilsbieren Maes, Heineken en Cristal, de alcoholvrije bieren Maes en Maes Radler (eveneens in 2 %) , de abdijbieren Affligem, Postel en Grimbergen, lambiekbier Mort Subite, de sterke blonde bieren Judas en Hapkin, witbier Brugs, Op-Ale, Ciney, Watneys Scotch Ale, Desperados en het cidermerk Strongbow. Alken-Maes stelt bijna 500 mensen tewerk, waarvan zo’n tweehonderd in Alken. Daarnaast zijn er ook brouwerijen in Opwijk en Kobbegem. De brouwerij van Alken is de grootste van de drie. “Zeg maar het kloppend hart”, benadrukt marketingdirecteur Jan Bosselaers. “Voor de fusie werd op deze locatie hoofdzakelijk Cristal geproduceerd. Nu wordt hier het grootste gedeelte van het assortiment gebrouwen, zowel de pilsen als de speciaalbieren. Alken is ook de brouwerij waar alle bieren gebotteld worden en van waaruit de distributie gebeurt. De voorbije jaren hebben we sterk ingezet op automatisering. Vooral voor de pilsproductie is dat belangrijk omdat dit soort bier bestaat uit de pure basisingrediënten: hop, mout, gist en water. Daardoor merk je het kleinste foutje. Technologie helpt ons om een constante kwaliteit over de jaren heen te garanderen. In een speciaalbier zitten zoveel smaken, dat een fout minder opvalt.” (rusm)

Voor u geproefd: Cristal Alken

Cristal Alken is een bier van lage gisting, waaraan Saazhop wordt toegevoegd. “Een Tsjechische hopsoort, die zorgt voor een aangename bitterheid en een dorstlessend gevoel”, zegt brouwmeester Bart Durlet.

Bij de lancering van de nieuwe Cristal ontstond er een geanimeerde discussie: is de smaak veranderd of niet? “Pertinent niet”, verduidelijkt Bart Durlet. “Het alcoholpercentage is gestegen van 4,8 naar 5 procent, maar dat kan je nauwelijks proeven. Het hopgehalte is hetzelfde gebleven. In Cristal zit wel zo’n dertig procent meer hop dan in de gemiddelde pils. Daardoor is onze pils krokant, fris en vlot drinkbaar. De knapperige bitterheid blijft achteraan in de keel hangen en geeft zin in een tweede glas.”“Het is een doordrinkbier, maar door zijn bittere smaak vind ik het ook een geschikt aperitief. Ik heb niets tegen mousserende wijnen. Prosecco, cava, champagne: allemaal oké, maar een pils in een mooi glas is net zo lekker. De ideale temperatuur is 2 à 3 graden. Daar moet je rekening mee houden als je het bewaart, want veel koelkasten staan niet ingesteld op die temperatuur. Als het niet fris genoeg wordt opgediend, verlies je kwaliteit.” (rusm)