Deze week in Maasmechelen, Limburg: burgemeester Raf Terwingen (CD&V) stond neus aan neus met een driftige inwoner van zijn gemeente. Die ging zo tekeer dat de burgemeester uit­eindelijk een klacht indiende wegens laster en eerroof. Hij is niet de eerste burgemeester die dat doet, en zal ook niet de laatste zijn.

Bijna de helft van de Vlaamse burgemeesters heeft al in meer of mindere mate te maken gehad met gewelddadige burgers, blijkt uit een rondvraag van onze redactie. Van de meer dan honderd burgemeesters die reageerden op de vraag of ze ooit geconfronteerd zijn met verbaal en/of fysiek geweld, antwoordde 48 procent bevestigend. Bij 17 procent – dat is één op de zes – bleef het zelfs niet bij woorden, maar vielen er klappen.

Ongemanierde burger

“Dit is zonder meer alarmerend”, zegt de Gentse prof lokale politiek Kristof Steyvers. Toch verbaast het hem niet. “Burgemeesters zijn nu eenmaal bereikbaar. Ze staan dicht bij hun in­woners – of horen dat toch te doen – en vangen dus de meeste wind. In goede en kwade zin. In een maatschappij die almaar harder wordt, kan dat stevig aan­komen. De burger is mondig, maar heeft niet altijd evenveel manieren. En voor je het weet, loopt het uit de hand. Eén gek volstaat.”

Zulke gekken bestaan. Bijna overal, zo blijkt. Dirk De Vis (CD&V), burgemeester van Ham, is het spuugzat en schuwt de grote woorden niet. “Het gaat de verkeerde kant uit met de democratie”, zegt hij. Hij kijkt al lang niet meer op van scheldmails, ­tirades op straat of zelfs doodsbedreigingen. “De burgemeester staat te dicht bij de mensen. Ik ben voorstander van grotere fusies, zodat die afstand vergroot. Het is het failliet van het systeem. Op deze manier gaat men niemand meer vinden die nog zijn politieke verantwoordelijkheid wil ­nemen. Voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen zullen er kieslijsten vol met idioten staan, gewoon omdat niemand nog de job wil doen.”

Een aantal burgemeesters heeft al politiebescherming gevraagd. Of heeft agenten in burger geposteerd tijdens een gemeenteraad of het zituur omdat er in de gemeente mensen rondlopen die hen bedreigen omdat ze een bepaalde vergunning niet hebben gekregen, of – nog banaler – geen antwoord op een vraag hebben ontvangen.

Er helemaal onderdoor

“Je moet echt van staal zijn om daartegen te kunnen”, zegt een vrouwelijke burgemeester. Ze staat op haar anonimiteit uit angst dat “die gek die ermee dreigt me overhoop te schieten dat ook daadwerkelijk gaat doen”.

Francesco Vanderjeugd, de jonge Open VLD-burgemeester van Staden, ging er zelfs onderdoor, zegt hij. Een scheldpartij tijdens een infovergadering drie jaar geleden was er te veel aan. Hij viel flauw en was een tijdje out. “Toen heb ik geleerd dat ik niet voor iedereen goed kan doen”, zegt hij.

Burgemeesters zijn ook maar mensen en dat wordt nogal eens vergeten, zegt Mark Suykens, directeur van de VVSG, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeente, die de besturen adviseert. Hij neemt de klachten van de burgemeesters bijzonder ernstig. In die ­mate dat de VVSG nu overweegt om een vertrouwenspersoon aan te stellen. “De burgemeesters kunnen nu nergens terecht. Sommigen klagen daarover, terecht. We zullen het bespreken op de volgende directieraad. We kunnen de burgemeesters ook een op­leiding aanbieden over hoe ze kunnen omgaan met lastige klanten in hun gemeente die de grenzen van de welvoeglijkheid overschrijden. Wat we zullen doen, weet ik nog niet. Maar dat er iets moet gebeuren, is zonneklaar.”