"Vrouwen moeten zich niet meer schuldig voelen"

Abortus wordt uit het strafwetboek gehaald en in een aparte wet gebracht, daarover hebben CD&V, N-VA, Open Vld en MR een akkoord gevonden. In die aparte wet wordt zowel de termijn van 12 weken voor een zwangerschapsonderbreking als de verplichte bedenktijd van zes dagen behouden. Wel zal de notie 'noodtoestand van de vrouw' uit de tekst verdwijnen, een term die al langer als 'niet meer van deze tijd' wordt bestempeld door experts.

Abortus is in België wettelijk geregeld sinds 1990 door een compromisvoorstel, en dat lijkt nu weer het geval. Het nieuwe voorstel – dat deze donderdag of volgende week zal worden ingediend – moet tegemoetkomen aan de collegialiteit binnen de meerderheid, maar tegelijk het principe garanderen van het 'stemmen naar geweten'.

Voor CD&V, dat lang het been stijf hield in deze discussie, was het belangrijk dat er een aparte wet komt en geen opname in bijvoorbeeld de patiëntenwet. "We hebben het hier nu eenmaal niet over een normale medische handeling zoals een tand laten trekken", zegt Kamerlid Els Van Hoof (CD&V), die denkt dat er door het behouden van sancties in de praktijk weinig zal veranderen. Het verhaal lijkt vooral: deculpabiliseren, niet depenaliseren. "De uitzondering voor dringende medische redenen blijft natuurlijk wel behouden."

"Het gaat in de eerste plaats om het weghalen van abortus uit het strafwetboek", bevestigt Carina Van Cauter (Open Vld). "Daar staan de zaken in die we als maatschappij niet dulden. We gaan toch niet de 20.000 vrouwen die jaarlijks naar een abortuscentrum trekken, blijven gelijkstellen met criminelen."

Doorverwijsplicht voor artsen

Van Cauter wijst wel op enkele elementen in het voorstel die de huidige situatie zullen veranderen. Zo is er een oplossing voor de 'late raadplegers', vrouwen die binnen de termijn van 12 weken een arts raadplegen, maar door de zes dagen wachttijd geen abortus meer kunnen plegen. "De facto wordt de termijn met zes dagen verlengd, en er komt ook een doorverwijsplicht voor artsen. Die was er nu nog niet", zegt Van Cauter.

Bij oppositiepartij sp.a zijn gemengde gevoelens te horen. "Rijkelijk laat, maar zeker een goede stap. Dat vrouwen geen schuldgevoel meer moeten overhouden, is meer dan enkel symbolisch", zegt Karin Jiroflée (sp.a), die kritisch blijft voor het tijdskader. Vanuit de oppositie kwamen eerder al wetsvoorstellen om de wachttijd van zes dagen te verkorten en de abortustermijn op te trekken naar 14, 16 of 18 weken.

Naar Nederland

Bij de Unie van Nederlandstalige Abortuscentra (LUNA) is dezelfde bedenking te horen. "Goed begin, maar een gemiste kans", zegt woordvoerder Carine Vrancken. "De huidige voorwaarden staan nog steeds een optimale hulpverlening in de weg." Nu kiezen jaarlijks zo'n 500 vrouwen ervoor om buiten de termijn naar Nederland te trekken, waar de grens op 22 weken ligt. Volgens Vrancken komt penalisering in de praktijk bovendien niet voor. 

Enkel de Bisschoppenconferentie maakt zich zorgen over de verwijdering van abortus uit het strafwetboek. "Het is dan geen overtreding meer in de gevallen die de wet voorziet. Het wordt een recht. Wie er vragen bij stelt of wie abortus weigert, zal zich dan moeten verantwoorden."