Mag de trein opnieuw een beetje reizen worden?

Laatst had ik samen met enkele vrienden zin om er een tijdje tussenuit te zijn. Dus online even kijken wat de mogelijkheden waren. Een paar dagen Hasselt, misschien? Dat bleek met de trein vanuit Merelbeke per persoon al gauw 39 euro heen en terug. In de marge van mijn beeldscherm zag ik reclame staan. "Vliegen naar Milaan en terug voor 31 euro." Ik viel net niet van mijn stoel van verbazing. Net niet, want het bevestigde wat ik net als de meeste van jullie lezers al wist. Vliegen is spotgoedkoop, sporen is dat niet. En dat raakt me, zeker gezien onze gezinsreisjes met de nachttrein naar de Italiaanse kust de fijnste herinneringen uit mijn kindertijd zijn.

Het doet me denken aan een artikel dat ik vorig jaar las over een jonge Brit die via het Spaanse Menorca van Newcastle naar Londen vloog, omdat de trein dubbel zo duur was. Een extreem voorbeeld van hoe de slinger helemaal is doorgeslagen. De trein wordt belast, terwijl vliegen en de bijhorende, vervuilende kerosine belastingvrij zijn. Iedereen beseft dat die kerosine een aanslag is op ons klimaat, maar bijna geen enkel land neemt de vliegindustrie op in haar plannen om de klimaatdoelstellingen te halen. Het gaat zelfs zo ver dat je op je koffie in de terminal meer taksen betaalt dan op je vliegticket.

Nochtans zijn de cijfers pijnlijk, maar duidelijk. Een vliegreis stoot tien tot vijftien keer meer CO₂ uit dan een treinreis. Als België de klimaatdoelstellingen serieus wil nemen, dan moet de federale overheid zich buigen over een groene taxshift en stoppen met cadeautjes uit te delen aan de lagekostenluchtvaart. Een vliegtaks en accijnzen op kerosine kunnen inkomsten genereren om te investeren in lange nationale en internationale treintrajecten. België kan daarin voortrekker zijn en het dossier ook op de Europese agenda zetten. De ticketprijzen voor treinen kunnen zo omlaag, maar ook de informatieverstrekking moet pakken beter.

Probeer maar eens een treinreis naar pakweg Zwitserland te boeken. Het is een digitaal doolhof. Geen enkele website geeft een handig overzicht met prijzen of vertrekuren, terwijl een kleuter een vliegticket naar de andere kant van de wereld kan boeken. Het is de taak van de NMBS om de reiziger daar veel beter in bij te staan, het is de taak van de overheid om hen daarvoor de nodige middelen te geven.

Wil België echt serieus nadenken over de rol van de luchtvaart bij de klimaatdoelstellingen, dan moet de overheid ook actief promotie voeren voor de trein als reismiddel. Nu gebeurt helaas het tegenovergestelde. De luchthaven van Antwerpen is al jaren verlieslatend en krijgt nu subsidies voor een nieuwe lijn naar Keulen. Terwijl je in amper tweeënhalf uur vanuit Antwerpen naar de Duitse Domstad spoort. Het kunstmatig in leven houden van een luchthaven vlak bij enkele Antwerpse woonwijken op twintig minuten sporen van Zaventem is absurd en niet meer van deze tijd.

Maar ook Europa kan veel betekenen. De verschillende nationale spoorwegen zijn op dit moment zo slecht op elkaar afgestemd dat internationale trajecten vaak aan kinderziektes lijden en worden afgevoerd. Doet de Fyra nog een belletje rinkelen? De bestaande Europese hogesnelheidsnetten moeten veel meer integreren. Enkele barrières voor internationale treinen moeten worden weggewerkt, zoals grenspassages, techniek en beveiliging.

Het is hoopgevend dat de Europese spoorbeheerders, verenigd in de EIM (European Rail Inframanagers) zich hier sinds kort over buigen. We vragen dat Infrabel hierbij een actieve rol speelt voor een betere samenwerking. Het is de taak van de bevoegde minister Bellot (MR) om Infrabel duidelijk die opdracht te geven, bijvoorbeeld via de beheersovereenkomst. Op termijn kan zo zelfs mijn geliefde nachttrein voor lange internationale reizen een comeback maken, zoals nu gebeurt in Nederland.

Het is duidelijk: als we met België de klimaatdoelstellingen willen halen is een van de opdrachten dat we met zijn allen minder moeten vliegen. Het goede nieuws? De mensen zijn er klaar voor. De oproep van Groen om van de trein de goedkoopste optie te maken voor reizen tot 1.000 kilometer werd massaal gedeeld. Het is nu aan de overheid om de duizenden Belgen die een steentje willen bijdragen aan de klimaatzaak eindelijk ook echt de kans te geven om dat te doen.