'The Vietnam War' laat je delen van de nacht staren naar het plafond
The Vietnam War is een meesterlijke documentaire van Ken Burns en Lynn Novick. Elk beeld en elk verhaal bewijst nog maar eens dat oorlog de hel op aarde is.
Ergens op een dinsdagnacht kwam ondergetekende in het Tet-offensief terecht, de gecoördineerde aanval van de Noord-Vietnamese guerrillabeweging Vietcong op posities van de Amerikanen en het Zuid-Vietnamese leger die op 30 januari 1968 losbarstte. Misschien geen goed idee om hier ’s nachts naar te kijken. Het was de zesde, anderhalfuur durende aflevering van de tiendelige (achttien uur in totaal) documentaireserie The Vietnam War van Ken Burns en Lynn Novick.
Things fall apart, zoals de aflevering over het Tet-offensief heet, kan wedijveren met elke losstaande documentaire voor de titel ‘beste oorlogsdocumentaire ooit’. Het is de minutieuze reconstructie van de dagen en weken durende veldslagen, gebruikmakend van getuigenverslagen aan beide zijden van het front en vele ongelofelijke filmbeelden die journalisten van de bloederige strijd maakten.
In elk beeld, in elk verhaal, wordt hier nog maar eens bewezen dat oorlog de hel op aarde is, een frase die tot op het bot versleten leek, totdat je deze aflevering ziet en je een deel van de nacht naar het plafond aan het staren bent.
Op zijn minst is 'The Vietnam War' een voorbeeldig bewijs van de stelling over een zichzelf herhalende geschiedenis
Voorbeeldig en uitputtend
De Amerikaanse documentairemaker Ken Burns is de geschiedenis van zijn land aan het schrijven in een aantal meerdelige series, geproduceerd door de Amerikaanse publieke omroep PBS. In 1990 brak hij door met The Civil War; later volgden de imponerende series Baseball (1994), Jazz (2001) en The War (2007, over de Tweede Wereldoorlog), zonder uitzondering uitputtend gedocumenteerd, waarbij de persoonlijke geschiedenis en het grote verhaal fraai gestileerd gecombineerd worden, in zijn klassieke serie over de Amerikaanse Burgeroorlog met behulp van brieven en in The Vietnam War met behulp van getuigenissen van Amerikanen en Vietnamezen. En gezien de emoties in de ogen van deze zestigers en zeventigers vertellen ze vaak voor het eerst de schokkende verhalen uit hun jeugd.
Het is voorbeeldig, uitputtend soms, en The Vietnam War is op zijn minst een bewijs van die stelling over een zichzelf herhalende geschiedenis. Van de Fransen in Indochina, naar de latere invasies van Irak en Afghanistan. Maar het is vooral een opvallend feitelijk en evenwichtig verhaal, in een tijd dat elk feit een politieke lading heeft gekregen. Dat is misschien de grootste prestatie van Burns en Novick: ze hebben van een oorlog die het land en de wereld tot op het bot verdeelde een documentaire gemaakt waarin alle betrokkenen - van Vietcong tot Amerikaanse commando’s - zich kunnen herkennen, met moed, zelfopoffering, politiek opportunisme en wreedheid in een adembenemende balans.
Uit op Netflix.