Een incassobureau dat bij een schuldinning 10 euro te veel aanrekent. Een krediet­verstrekker die onvoldoende informeert over de risico’s. Oneerlijke reclame, of een deur-aan-deurverkoper die zich niet aan de regels houdt. Voor personen met beperkte middelen is de drempel erg hoog om bij zulke schendingen van hun consumentenrechten naar de rechter te stappen. De kosten ­wegen haast nooit op tegen de baten, terwijl de nadelige gevolgen van zulke inbreuken voor hen relatief groter zijn dan die voor gemiddelde burgers. Bovendien zijn armen sneller het slachtoffer, omdat ze minder goed op de hoogte zijn van hun rechten.

Voortaan zal het Netwerk tegen Armoede, dat een zestigtal Vlaamse en Brusselse armoedeorganisaties verenigt, in naam van groepen gedupeerden in armoede naar de rechter kunnen stappen. Het Netwerk wordt door minister van Economie Kris Peeters (CD&V) erkend als vereniging die een zogenaamde vordering tot collectief herstel of ‘class action’ kan instellen (zie inzet). Tot nu toe heeft alleen de consumentenorganisatie Test Aankoop zulke rechtsvorderingen aangespannen.

‘Dit is een erg belangrijke stap’, zegt Els Vandensande, juriste bij het Netwerk. ‘Dagelijks zijn er mensen in armoede slachtoffer van schendingen van hun consumentenrechten, maar meestal kunnen ze er niets tegen doen. Het versterken van toegang tot justitie is een essentieel middel in de strijd tegen armoede.’

AnonimiteitEen concrete groepsvordering heeft het Netwerk nog niet ingesteld, maar dat kan snel veranderen. Het verwacht dat er via zijn dochter­verenigingen klachten zullen binnenstromen die dan gebundeld kunnen worden tot een collectieve vordering. ‘Voor mensen in armoede is anonimiteit erg belangrijk’, aldus Vandensande. ‘Die is met dit systeem gegarandeerd tot na een beslissing over een mogelijke schadevergoeding.’

Het Netwerk rekent op het afschrikkende effect van een groepsvordering. De wet bepaalt dat de groep klagers en de geviseerde onderneming eerst moeten onderhandelen over het herstel van de collectieve schade. Test Aankoop slaagde er zo in voor een groep consumenten schadevergoedingen te bekomen van de NMBS en het reisagentschap Thomas Cook voor vertragingen, zonder dat het tot een eindvonnis moest komen.

Groepsvorderingen van Test Aankoop tegen auto’s met sjoemelsoftware van Volkswagen, vermeend oneerlijke reclame van Proximus en websites die concerttickets tegen woekerprijzen doorverkopen, lopen nog, net als gedingen tegen de kortingswebsite Groupon en Facebook. Zaken die vooral de middenklasse aanbelangen, zegt het Netwerk, dat zich specifiek wil focussen op armoedeproblemen. ‘We zijn zeer blij met dit instrument’, zegt Simon November, de woordvoerder van Test Aankoop. ‘Het is goed dat we in de strijd voor consumentenrechten nu versterking krijgen.’