Hoe we de Rode Duivels met bijgeloof hopen te doen winnen

"We verkopen bier tegen één euro per glas tijdens wedstrijden van de Rode Duivels. Sinds we dat voor de eerste keer deden, hebben ze nog nooit verloren." Danny De Waele, van het Gentse Café Ambiance, windt er geen doekjes om. Ook supporters in het vaderland staan volgens hem in voor de overwinning van de Duivels.

Zijn café is het lokaal van supportersclub Ambi Devils, waar ook Geert de Clerck lid van is. "Het voetbaltruitje dat ik droeg toen de Rode Duivels wonnen van Engeland blijf ik elke match dragen tot ze de finale bereiken", zegt hij. "Je weet maar nooit."

Het geloof dat kleine rituelen voor of tijdens een voetbalwedstrijd het tij kunnen keren, is volgens gedragsbioloog Mark Nelissen een evolutionaire erfenis. "Eén miljoen jaar geleden kreeg de mens de behoefte om zijn leefwereld beter te begrijpen. Dat had zijn voordelen: een jager die kon inschatten langs welke route hij het meest wild kon vinden, ging bijvoorbeeld minder snel verhongeren."

Bij die behoefte aan kennis kwam volgens Nelissen echter een ongewenst neveneffect op de proppen: het bijgeloof. "De mens begon oorzaken te verzinnen voor toevallige gebeurtenissen." En dat vertaalt zich volgens Nelissen ook naar voetbalwedstrijden, waarbij supporters bijvoorbeeld vaak de neiging hebben een overwinning toe te dichten aan de kledij die ze dragen, of wat ze gegeten hebben. 

Volgens sportpsycholoog Yves Vanden Auweel is bijgeloof echter méér dan een fout van de evolutie. "Bijgeloof is een evolutionaire erfenis die de mens kalmeert in tijden van grote onzekerheid. Denk maar aan de bijgelovige supporter die zijn auto telkens op dezelfde plaats parkeert bij het stadion, maar ongerust naar de wedstrijd kijkt wanneer zijn plekje toevallig bezet was." 

Dat is volgens hem de reden waarom bijgeloof zo vaak voorkomt in het voetbal. "De uitslag van een voetbalwedstrijd is onmogelijk te voorspellen, en berust vaak op toeval. Via allerhande rituelen krijgen we het gevoel dat toeval te controleren." 

Proper gewassen

In het voetbal is bijgeloof bij spelers en supporters vooral een individueel gegeven volgens Vanden Auweel. "Je kan het bijgeloof zo gek niet bedenken of er zijn voetbalsupporters die het hebben." 

En dat kan kloppen. Zo kunnen de Rode Duivels volgens Hannelore Kins enkel winnen wanneer haar kinderen, Marthe (4) en Remi (2), met de juiste supportersoutfit naar de wedstrijd kijken. "En die moeten altijd proper gewassen zijn", verzekert ze. Wanneer de kinderen hun kleren vuilmaken voor de match, stelt Kins zelfs alles in het werk om ze alsnog te wassen.

Lees ook: 

Ach, we zijn maar Belgen: waarom de underdogpositie ons als gegoten zit

We zijn dan wel vaak irrationele supporters, toch besluit Vanden Auweel dat bijgeloof in sport vooral onschuldig is. "De ploeg zal er niet beter door spelen, maar de supporter kan met een geruster hart naar de wedstrijd kijken."