Liefst 46 procent van de Belgen voelt zich soms tot altijd eenzaam, en het zijn eerder jongeren dan ouderen die met dat gevoel worstelen. Tot die conclusie komt gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent). ­Samen met levensverzekeraar NN bevroeg hij 3.770 Belgen voor het Nationaal Geluksonderzoek. ‘Wie eenzaam is, heeft vier keer meer kans om ongelukkig te zijn’, zegt Annemans.

Eenzaamheid blijkt veel vaker te spelen bij jongvolwassenen (20 tot 34 jaar) en bij generatie X (35 tot 50 jaar) dan bij 70-plussers. ­Minderjarigen werden niet bevraagd bij dit onderzoek. 54,5 procent van de jongvolwassenen voelt zich soms tot altijd eenzaam, bij generatie X is dat 53 procent en bij ouderen 28,3 procent. Experts zijn niet verbaasd. ‘De beeldvorming over eenzaamheid is vaak stereotiep. Het treft eerder jongeren dan ouderen’, vertelt ook ontwikkelingspsycholoog Luc Goossens (KU Leuven).

Relaties zijn superbelangrijk

Spelen een belangrijke negatieve rol, bij dat slechte gevoel: een laag inkomen en een slechte fysieke gezondheid. Goede vrienden hebben, geëngageerd zijn en zorgen voor anderen doen het risico op eenzaamheid opvallend afnemen. ‘De doorslaggevende factor voor een goed gevoel ligt in je relaties met andere mensen’, zegt Annemans. Een slechte relatie hebben, of helemaal geen relatie, weegt even zwaar door.

Dertig worden is vaak een kantelmoment voor jongeren, stelde Goossens vast. Ze hebben dan al levenskeuzes gemaakt en verwachtingen opgebouwd rond relatie, kinderen en werk. Rond hun dertigste maken ze dan een eerste balans op. ‘Komt de werkelijkheid overeen met wat ze gehoopt hadden? Is hun relatie wat ze ervan verwachtten? Teleurstelling verhoogt de kans op eenzaamheid en ongelukkig zijn.’

Dat volwassenen van hun twintigste tot hun zestigste opvallend vaker eenzaam zijn dan ouderen, verklaart Annemans met de ABC-theorie: Autonomie, Betrokkenheid en Competenties. ‘Het gaat om vrijwillig beslissingen kunnen nemen, menselijke warmte rond je voelen en bekwaam zijn in wat je doet. Die drie zaken zijn cruciaal.’

Ouderen scoren beter op die drie punten. ‘Ze zijn autonomer door hun pensioen en via sociale selectie hebben ze door de jaren heen standvastige relaties uitgebouwd.’

Verlies van mobiliteit

Toch is het niet allemaal peis en vree, bij die oudere groep. Vergrijzing en sociaal isolement vormen een reële uitdaging, zegt Goossens. ‘We zien een nieuw piekmoment op het vlak van eenzaamheid bij ouderen boven de tachtig. Dat komt doordat ze dan hun naasten verliezen en veel minder mobiel worden.’