Toch geen verbod op 'memes': Europees parlement stemt tegen hervorming van internetwetgeving

Gebruikers die nu een videoclipje van hun favoriete artiest op hun Facebook- of YouTube-pagina willen delen, kunnen dat doorgaans zonder problemen. Maar de artiesten worden daar dikwijls niet voor betaald. Daar wilde de commissie Juridische Zaken van het Europees parlement met het wetsvoorstel een einde aan maken. 

Volgens het voorstel zouden de online platformen voortaan verantwoordelijk zijn voor de inhoud die de gebruikers delen. Zo zouden ze de houders van de auteursrechten moeten vergoeden voor de geposte video's, foto's en muziek op het platform. Worden de auteursrechten toch geschonden, dan draait het platform zelf op voor de gevolgen, volgens de regeling. 

Om schendingen te vermijden, zouden de websites genoodzaakt worden om een streng filtersysteem te installeren dat de content van gebruikers controleert en indien nodig tegenhoudt. Dat zou bijvoorbeeld ook kunnen betekenen dat internetmemes, de grappige online afbeeldingen met bijschrift, massaal geblokkeerd worden, aangezien zij vaak gebruik maken van bestaande foto's of stockafbeeldingen. 

Bovendien werd een gelijkaardige regeling uitgewerkt voor platformen die nieuws van andere websites verzamelen en verspreiden, zoals Google News of Reddit. Zij zouden de houders van auteursrechten ook een vergoeding moeten betalen voor de links die geplaatst worden op hun platform, een zogenaamde 'linktaks' of 'linkbelasting'.

De voorgestelde richtlijn deed echter heel wat stof opwaaien. Critici vrezen dat de nieuwe regels de vrijheid van meningsuiting of het recht op privacy zullen schenden en wijzen op het gevaar van een verkapte linkbelasting, die het complete internet zou ondermijnen. 

De initiatiefnemers maken zich echter sterk dat de richtlijn niets verandert voor individuele gebruikers, en stellen dat enkel internetbedrijven zich zouden moeten aanpassen. Bovendien worden de persoonsgegevens van de gebruikers niet verzameld, en komt ook de vrije meningsuiting niet in het gedrang, klonk het.

Bovendien omvatte de tekst een hele reeks uitzonderingen. Onder meer zouden online encyclopedieën zoals Wikipedia automatisch vrijgesteld worden van de auteursrechtvergoeding, net als scholen, musea en bibliotheken. 

Wikipedia-oprichter Jimmy Wales liet echter al weten dat hij niet overtuigd werd door de uitzondering. “Het is zwaar ongepast dat de Europese Commissie zo openbaar lobbyt en het volk op deze manier misleidt”, schreef Wales deze week op Twitter. 

Even later meldde hij ook dat Wikipedia uit principe zou blijven protesteren tegen het voorstel. “De Wikipedia-gemeenschap is niet zo kleingeestig dat we de rest van het internet laten lijden, gewoon omdat we zo groot zijn dat ze ons proberen te paaien. Rechtvaardigheid is belangrijk.” Verschillende lokale platformen van Wikipedia gingen deze week even op zwart uit protest. 

Anderzijds waren er ook voorstanders van de hervorming. Een groep Europese uitgevers schreef het Europees parlement deze week nog een brief, waarin ze opriepen het voorstel goed te keuren. Ook Paul McCartney van The Beatles deed dat.

De Commissie Juridische Zaken keurde het voorstel van richtlijn eind juni al goed, maar omdat meer dan 10 procent van de Europarlementsleden bezwaar aantekende, moest er ook plenair over gestemd worden. Daar werd het hele voorstel deze middag verworpen. 318 parlementsleden stemden tegen, 278 voor. Er waren ook 31 onthoudingen. De onderhandelingen met de lidstaten kunnen dus nog niet beginnen, en parlementsleden kunnen de tekst nu amenderen. Half september volgt een nieuwe stemming.

De meeste Belgische europarlementsleden reageren tevreden. "Artiesten en schrijver moeten uiteraard correct vergoed worden voor hun werk en internetgiganten die hun monopoliepositie uitbuiten, miljarden reclamewinsten opstrijken en vervolgens onze sociale en fiscale regels aan hun laars lappen, moeten we beteugelen", zegt sp.a-politica Kathleen Van Brempt. "Maar de voorstellen zoals ze nu voorliggen zullen dat doel missen, vooral grote mediahuizen geld opleveren en mogelijk desastreuze gevolgen hebben voor de vrije meningsuiting", zegt ze.

Voor de liberalen ging de tekst te ver, zegt Open Vld-europarlementslid Hilde Vautmans. "Uiteraard vinden we dat artiesten een eerlijke vergoeding moeten krijgen en dat auteursrechten op het internet voldoende beschermd moeten worden. Maar het is belangrijk dat het toepassingsgebied van deze regels klaar en duidelijk afgebakend wordt zodat de rechten van een half miljard Europeanen niet onnodig aangetast worden. Blij dat het parlement zijn tanden laat zien." 

Bart Staes van Groen pleit voor een tekst die veel verder gaat dan wat nu op tafel lag. "Laat me duidelijk zijn: eenieder wie creatieve diensten verleent, moet daar billijk en eerlijk voor vergoed worden. Daar gaat dit voorstel in eerste instantie om. Het bevat nu sterke maatregelen die creatieve makers beter beschermen, maar het kan beter. Als groenen willen we veel verder gaan, namelijk een algemeen vergoedingsrecht. Dat is waar creatieve makers écht nood aan hebben", zegt hij.