Europees parlement verwerpt herziening online auteursrecht

Het Europees parlement is al langer bezig met een oefening om de auteursrechten aan te passen aan de 'online wereld' van de 21ste eeuw. De laatste aanpassing van de Europese regels rond auteursrecht dateert van 2001, en in die tijd is er met de komst van het internet heel wat veranderd, is de redenering. 

Gebruikers die nu een clipje van hun favoriete artiest op hun Facebook- of YouTube-pagina willen delen, kunnen dat doorgaans zonder problemen. Maar de artiesten worden daar dikwijls niet voor betaald. De commissie Juridische Zaken van het Europees parlement wilde daar paal en perk aan stellen. De websites in kwestie zouden het fiat van de houders van de auteursrechten van gedeeld materiaal nodig hebben en er een vergoeding voor moeten betalen, was de redenering. Voor foto's, video's of muziek van auteurs waarmee ze geen zo'n akkoord hebben, zou een automatische filter er dan voor moeten zorgen dat de content niet online komt. 

Dezelfde regeling werd trouwens uitgewerkt voor zogenaamde 'nieuwsaggregatoren' als Google News of Reddit. Die verzamelen nieuws van nieuwsmedia op een eigen platform, maar zouden de houders van auteursrechten dus ook een vergoeding moeten betalen. 

De voorgestelde richtlijn deed echter heel wat stof opwaaien. Critici vrezen dat de nieuwe regels de vrijheid van meningsuiting of het recht op privacy zullen schenden en wijzen op het gevaar van een verkapte linkbelasting, die het complete internet zou ondermijnen. De Franse en Italiaanse versies van Wikipedia gingen zelfs even op zwart uit protest. 

De initiatiefnemers maakten zich echter sterk dat de richtlijn niets verandert voor individuele gebruikers die inhoud delen voor niet-commerciële doeleinden, en stellen dat enkel internetbedrijven zich zouden moeten aanpassen. Bovendien worden de persoonsgegevens van de gebruikers niet verzameld, en komt ook de vrije meningsuiting niet in het gedrang, klonk het.

Bovendien omvatte de tekst een hele reeks uitzonderingen. Bepaalde elementen van een artikel zouden zonder vergoeding kunnen worden gedeeld, er moest een systeem komen waarbij iemand gemakkelijk kan vragen een upload toch opnieuw toegankelijk te maken, als blijkt dat die onterecht is geblokkeerd. Online encyclopedieën zoals Wikipedia zouden bovendien automatisch vrijgesteld worden van de auteursrechtvergoeding, net als scholen, musea en bibliotheken.

De Commissie Juridische Zaken keurde het voorstel van richtlijn eind juni al goed, maar omdat meer dan 10 procent van de Europarlementsleden - 76 leden - bezwaar aantekende, moest er ook plenair over gestemd worden. Daar werd het hele voorstel vandaag verworpen. 318 parlementsleden stemden tegen, 278 voor. Er waren ook 31 onthoudingen. De onderhandelingen met de lidstaten kunnen dus nog niet beginnen, en parlementsleden kunnen de tekst nu amenderen. Half september volgt een nieuwe stemming.

Een groep Europese uitgevers schreef het Europees parlement deze week nog een brief, waarin ze opriepen het voorstel goed te keuren. Ook Paul McCartney van The Beatles deed dat.

De meeste Belgische Europarlementsleden stemden tegen en reageren tevreden. "Artiesten en schrijver moeten uiteraard correct vergoed worden voor hun werk en internetgiganten die hun monopoliepositie uitbuiten, miljarden reclamewinsten opstrijken en vervolgens onze sociale en fiscale regels aan hun laars lappen, moeten we beteugelen", zegt sp.a-politica Kathleen Van Brempt. 

"Maar de voorstellen zoals ze nu voorliggen zullen dat doel missen, vooral grote mediahuizen geld opleveren en mogelijk desastreuze gevolgen hebben voor de vrije meningsuiting", zegt ze. De socialisten pleiten voor "uniforme en afdwingbare" Europese regels om kunstenaars te beschermen, bijvoorbeeld via concurrentiemaatregelen en fiscale regelgeving. 

Voor de liberalen ging de tekst te ver, zegt Open Vld-europarlementslid Hilde Vautmans. "Uiteraard vinden we dat artiesten een eerlijke vergoeding moeten krijgen en dat auteursrechten op het internet voldoende beschermd moeten worden. Maar het is belangrijk dat het toepassingsgebied van deze regels klaar en duidelijk afgebakend wordt zodat de rechten van een half miljard Europeanen niet onnodig aangetast worden. Blij dat het parlement zijn tanden laat zien." 

Bart Staes van Groen pleit voor een tekst die veel verder gaat dan wat nu op tafel lag. "Laat me duidelijk zijn: eenieder wie creatieve diensten verleent, moet daar billijk en eerlijk voor vergoed worden. Daar gaat dit voorstel in eerste instantie om. Het bevat nu sterke maatregelen die creatieve makers beter beschermen, maar het kan beter. Als groenen willen we veel verder gaan, namelijk een algemeen vergoedingsrecht. Dat is waar creatieve makers écht nood aan hebben", zegt hij. 

Ook voor N-VA-parlementslid Anneleen Van Bossuyt is het een goede zaak dat het parlement nu de kans krijgt de tekst nog te wijzigen. "Het auteursrecht aanpassen aan de 21ste eeuw is cruciaal en artiesten moeten absoluut een eerlijke vergoeding krijgen voor hun werk. Maar deze verwarrende en ingewikkelde tekst die door iedereen anders geïnterpreteerd wordt, is voor ons geen voorbeeld van goede wetgeving. Ik ben tevreden dat we de volgende plenaire vergadering de kans krijgen om hier nog grondig aan te sleutelen."