Onchristelijke Trump geeft christenen wat ze willen: een rechter die abortus kan verbieden
De Amerikaanse Biblebelt krijgt vandaag waar hij al decennia op hoopt: een opperrechter die abortus kan verbieden. Met dank aan Donald Trump. Zijn christelijke fans noemen hem al de meest pro-christelijke president in decennia.
Menig linkse Amerikaan zal met de ogen gerold hebben toen pastor Robert Jeffress eind mei zijn president prees. Donald Trump weet precies wat zijn christelijke achterban belangrijk vindt, zei Jeffress op nieuwszender Fox News. In één adem ging de leider van een megakerk in Dallas en een van Trumps favoriete voorgangers een flinke stap verder: "Ik durf zonder aarzelen te stellen dat Donald Trump de meest 'faith friendly' (pro-christelijke, red.) president van onze tijd is."
Wie vond dat Jeffress wel erg hard van stapel liep, moet de komende maanden goed opletten. Vanuit het Witte Huis wijst Trump vanmiddag of vanavond een nieuwe opperrechter aan voor het Hooggerechtshof. Die kan doen waar evangelicals, de tientallen miljoenen conservatieve witte protestanten die Trump in groten getale blijven steunen, al jaren naar streven: abortus verbieden. En als dat te hoog gegrepen blijkt, kan de rechter toch in ieder geval helpen om het stevig in te perken (zie kader 'Hooggerechtshof'). Er is een grote kans dat één van die twee scenario's zich voltrekt.
De Biblebelt zal niet snel vergeten dat hij dat te danken heeft aan Trump. Abortus is hét thema van christelijk rechts. Al sinds de jaren tachtig is de strijd tegen 'het doden van onschuldige kinderen' voor evangelicalen de belangrijkste reden om Republikeins te stemmen, en al decennia stellen conservatief-christelijke lobbygroepen alles in het werk om de bouw van abortusklinieken tegen te gaan en hun subsidiekranen dicht te draaien. Evangelicale leiders omschrijven abortus vaak in termen van 'genocide' en 'doodscultus', een stille moordcampagne die ieder jaar miljoenen ongeboren Amerikanen in de kiem smoort. Christelijk rechts-grondlegger Jerry Falwell sprak zelfs van een 'biologische holocaust'. Wat Trump vandaag in gang zet, kan daar een einde aan gaan maken.
Informatie die afbreuk doet aan Trumps christelijke imago, lijkt evangelicals nauwelijks te deren
Maakt hem dat de meest pro-christelijke president in decennia? Andere evangelicale prominenten met wie het Witte Huis veel contact heeft, gaan zover niet. "Trump toont het leiderschap dat ons land en onze cultuur nu nodig heeft", oordeelde leidsman Tony Perkins van lobbygroep Family Research Council in januari in een podcast-interview. Toen hij als wedervraag kreeg of hem dat een moreel leider maakte, lette Perkins duidelijk op zijn woorden. En antwoordde hij droogjes: "Het maakt hem een leider". Maar, zo zei Perkins: "Beleidstechnisch heeft hij meer gedaan dan welke president dan ook in mijn levensjaren".
Hooggerechtshof
De opperrechter die Trump vandaag nomineert, moet de plaats innemen van Anthony Kennedy. Die gaat met pensioen. Kennedy's vertrek brengt een ideologische strijd teweeg: het Hof telt negen rechters, van wie er vier uitgesproken progressief zijn en vier uitgesproken conservatief. Kennedy is gematigd conservatief, maar voer de afgelopen jaren in sommige grote zaken, waaronder enkele abortuszaken en legalisering van het homohuwelijk, een progressieve koers. Trump kan op die plaats nu een uitgesproken conservatief nomineren. De Senaat moet dat goedkeuren, maar daar verwacht Trump weinig problemen. Republikeinen hebben er de meerderheid.
Conservatief-christelijke lobbygroepen staan klaar om rechtszaken aan te spannen tegen abortusklinieken, en om door te procederen tot een van die zaken wordt opgepakt door het Hof. De conservatieve meerderheid zou dan bijvoorbeeld kunnen oordelen dat het recht op abortus toch geen uitgemaakte zaak is en dat staten zelf moeten beslissen of ze het toestaan. Zolang het Hof niets beslist, geldt diens arrest uit 1973: dat de grondwet het recht op abortus garandeert.
De afgelopen decennia zaten zogeheten 'pro-lifegroepen' overigens niet stil. Door hun inspanningen kennen veel conservatieve staten al wetgeving die abortus moeilijker maakt, zoals zware regelgeving en weinig subsidie voor klinieken.
In die optiek hebben pastor Jeffress en Perkins 'helemaal gelijk', vindt John Fea, hoogleraar Amerikaanse geschiedenis aan Messiah College in Pennsylvania en auteur van het deze maand verschenen kritische boek Believe Me over Trump-christenen. "Naar de maatstaven van christelijk rechts is wat Trump doet alles waar je als christelijke kiezer op kan hopen." De president scoorde punten met de verplaatsing van de Israëlische ambassade, waarmee Amerika zijn liefde aan het beloofde land betuigt en Jeruzalem meer doet lijken op hoe het er bij Jezus' wederkomst uit moet zien. En binnen de landsgrenzen krijgt conservatief christendom meer de ruimte. Christelijke scholen kunnen makkelijker aanspraak maken op subsidie, en wie op grond van gewetensbezwaren weigert een taart te bakken voor een homobruiloft, heeft van Trumps Witte Huis niets te vrezen.
'Naar de maatstaven van christelijk rechts is wat Trump doet alles waar je als christelijke kiezer op kan hopen'
Trumps regering speelt goed in op de angst die heerst onder het overgrote deel van de witte evangelicals die op hem stemden, meent Fea. "Dat is hier het sleutelwoord: angst. De vrees dat Amerika zijn christelijke identiteit verliest, of al verloren heeft. Dat evangelicals al sinds de jaren tachtig een stabiel stemblok vormen, is te danken aan het maatschappelijk verval dat ze menen te zien. De kerkgang loopt terug, in openbare scholen wordt niet meer gebeden en uit de Bijbel gelezen."
Maatschappelijk verval
Onder Obama sloeg de paniek echt toe. "Katholieke organisaties kwamen in de problemen toen 'Obamacare' hen verplichtte om anticonceptie te verstrekken. Christelijke scholen vreesden dat ze subsidie zouden kwijtraken omdat ze weigerden praktiserende homoseksuelen aan te nemen. Het versterkte dat beeld van maatschappelijk verval. Al snel ging het over 'christenvervolging'. Over existentiële bedreigingen voor de godsdienstvrijheid."
Fea: "Trump is bereid om staten of groeperingen aan te pakken als ze ongunstige maatregelen treffen. Hij heeft beloofd om vanuit Washington juridische dekking te bieden aan scholen met zo'n homobeleid." De benoeming van de nieuwe opperrechter past ook in dat streven van het opnieuw claimen van de VS als christelijk land, meent Fea. "De afgelopen decennia werd steeds dezelfde vraag gesteld: 'Hoe kan Amerika een christelijk land zijn als het miljoenen baby's vermoordt?'" Trump is niet de eerste Republikeinse president die nauwe banden heeft met evangelicale leiders. En ook niet de eerste die bereid is om via het Hooggerechtshof abortus aan banden te leggen. "George W. Bush had hetzelfde gedaan, als hij de kans had gekregen. Maar in zijn tijd was het Hof overwegend progressief. En hij werd al snel in beslag genomen door 9/11 en de twee oorlogen."
Er is kritiek op de christelijke Trump-steun, maar die komt veelal van de elite. Van types als Fea, die behoren tot de 19 procent van de witte evangelicals die niet op Trump stemden. In april pleegden vijftig prominenten, onder wie de populaire predikant en auteur Tim Keller en de leider van liefdadigheidsorganisatie World Vision, nabij Chicago zelfs een topoverleg over de 'ziel' van het evangelicalisme in tijden van Trump. Was hun religieuze beweging nog te onderscheiden van een politieke beweging? Was 'evangelical' niet synoniem geworden met rechts klapvee? Later die maand maakte een peiling van het Public Religion Research Institute (PRRI) wederom duidelijk dat zij in de minderheid waren. Liefst 75 procent van de evangelicals was enthousiast over de president, constateerde PRRI. Andere peilbureaus komen al een tijdje met vergelijkbare cijfers.
Het negende gebod
Informatie die afbreuk doet aan Trumps christelijke imago, lijkt daar weinig aan te veranderen. Toen bekend werd dat de president net voor de verkiezingen zwijggeld had laten betalen aan een porno-actrice met wie hij was vreemdgegaan, klonk er vanuit christelijke hoek nauwelijks een vertogen woord. Trumps moeizame omgang met het negende gebod (volgens The Washington Post vertelt hij dagelijks gemiddeld 6,5 leugens) zorgt evenmin voor frictie.
Liefst 75 procent van de evangelicals is enthousiast over de president. Info die afbreuk doet aan Trumps christelijke imago, lijkt daar weinig aan te veranderen
Die grote bereidheid tot vergeving heeft ongetwijfeld iets te maken met het verhaal dat prominente voorgangers als Jeffress over hem vertellen. Ooit was Trump een progressieve New Yorker, nu een vaderlandslievende conservatief. Iemand die duidelijk een dondersteen is, maar die langzaam maar zeker op weg is naar het licht. "Trump spreekt een andere taal dan wij, maar hij voelt het gewicht van het presidentschap op zijn schouders. Dat drijft hem dichter bij God", zei pinkstervoorganger Rodney Howard-Browne vorig jaar al in Trouw. Howard-Browne heeft voor Trump gebeden in de Oval Office. Voorganger en opiniemaker Mike Huckabee zei laatst dat hij, toen hij Trump beter leerde kennen, een 'oprecht God-bewustzijn' ontwaarde.
Gek eigenlijk, zegt Fea. In de discussie over pro-christelijke presidenten komt George W. Bush nauwelijks nog ter sprake. "Terwijl dat een echte evangelical was. Iemand met een duidelijk christelijk karakter. Trump is het tegenovergestelde: geen christelijk karakter, maar hij maakt zich wel hard voor christelijk beleid. Kennelijk geeft dat nu toch de doorslag."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
