Europa moet zichzelf niet zwakker voorstellen dan het is

Stel nu dat vandaag en morgen alles onverwacht toch goed gaat op de NAVO-top. Trump staat goedgemutst op, het eten is goed, de sfeer is goed en de top eindigt met een mooie gezamenlijke verklaring. Gaan we dan veel bereikt hebben? Neen, want eigenlijk werd er geen enkele grote beslissing verwacht. Maar de kans is natuurlijk groot dat niet alles goed gaat en dat de spanningen tussen Europa en de Verenigde Staten verder oplopen. Deze top is dus vooral een risico.

Het is niet onmogelijk dat Trump besluit om de Europeanen te 'straffen' voor wat hij (niet ten onrechte) ziet als hun ontoereikende bijdrage aan hun eigen defensie. Bijvoorbeeld door gezamenlijke manoeuvres af te bouwen of stop te zetten, zoals hij ook al zijn Zuid-Koreaanse bondgenoot voor het blok zette. In het slechtste geval trekt hij zelfs de Amerikaanse troepen geheel of gedeeltelijk terug uit Europa.

Dat zou om te beginnen de Amerikaanse belangen schaden, want de Amerikaanse basissen die er nu nog zijn in Europa, zijn eigenlijk vooral de logistieke draaischijven voor de Amerikaanse machtsprojectie in het Midden-Oosten en Zuid-Azië. Bovendien is militaire samenwerking het kanaal bij uitstek om de export van Amerikaans materieel te promoten, waar Trump nu net wel aan gehecht is.

Uiteraard zou dit bovenal een zware slag zijn voor de geloofwaardigheid van de collectieve defensiegarantie van de NAVO. Maar Europa moet zichzelf ook niet zwakker voorstellen dan het is. Zelfs zonder de Amerikanen in de NAVO, heeft Rusland vandaag noch het militair noch het economisch potentieel om een vitale bedreiging te zijn voor een verenigd Europa. De 28 EU-lidstaten samen hebben dubbel zoveel troepen onder de wapens als Rusland, wiens bbp min of meer gelijk is aan dat van Italië.

“Verenigd” is natuurlijk het sleutelwoord. Dit is dus geen oproep tot zelfgenoegzaamheid. Los van wat er op de NAVO-top gebeurt, moet Europa veel sneller en veel verder gaan op de ingeslagen weg en via EU-mechanismen zoals PESCO (permanente gestructureerde samenwerking) een geïntegreerde Europese defensie creëren. Misschien nog belangrijker is dat het zijn politieke eensgezindheid herstelt. Vandaag is Europa zo verdeeld over zijn buitenlands en veiligheidsbeleid, dat het zelden tot resolute standpunten komt.

Trumps ontmoeting met Poetin in Helsinki volgende week maandag kan Europa hierbij helpen. Landen zoals Hongarije en Polen denken dat ze zich grote spanningen met de EU kunnen veroorloven, omdat ze altijd op de VS kunnen rekenen. Maar als Trump zoete broodjes bakt met Poetin ten koste van de Europese belangen, zullen Boedapest, Warschau en anderen hun positie moeten herzien of ze zouden weleens geïsoleerd kunnen achterblijven.

Annexatie Krim

De Europeanen vrezen met name dat Trump de Russische annexatie van de Krim zou erkennen. Nu heeft Europa er zelf al op gealludeerd dat het daar misschien mee kan leven (zonder die officieel te erkennen). Maar dan wel in ruil voor een tegenprestatie: het einde van de Russische steun aan de separatistische rebellen in Oost-Oekraïne. Sinds Trumps ontmoeting met Kim Jong-Un weten we echter dat het perfect mogelijk is dat hij een concrete toegeving doet (geen manoeuvres meer met Zuid-Korea) zonder eigenlijk iets duidelijks in de plaats te krijgen. Dat zou een strategische vergissing zijn.

Dit zijn wel degelijk gevaarlijke tijden in de internationale politiek. Maar enkel voor wie alleen staat. Een eensgezinde Europese Unie heeft alle economische en militaire middelen om haar belangen te verdedigen. Europese landen die daarentegen zichzelf uitsluiten, dreigen een speelbal van andere grootmachten te worden – zelfs grotere landen zoals het Verenigd Koninkrijk na de brexit.

Een sterke EU hoeft geen afstand te nemen van de VS. Integendeel, een sterker Europa betekent een evenwichtiger relatie met de VS, die wel meer steun zal vinden in Washington. Maar Europa moet zich ook niet laten intimideren door Trump. Met zelfvertrouwen zeggen wat we doen, waarom en hoe dat het Europees en het Amerikaans belang dient.