Eurosceptici in Europees Parlement verdienen het vaakst bij. Leidt dit tot belangenverstrengelingen?

Meer dan de helft van de 35 leden van Europa van Naties en Vrijheid (ENF), waartoe bijvoorbeeld de PVV en het  Rassemblement National van Marine Le Pen behoren, laat weten neveninkomsten te hebben.

Onder de grote fracties ligt het percentage bijverdieners aanzienlijk lager. In de centrum-rechtse Europese Volkspartij heeft 37 procent van de parlementariërs een betaalde nevenfunctie, gevolgd door de liberale fractie (ALDE) met 35 procent en de sociaaldemocratische (S&D) met 24 procent.

Uit hun gelederen komen wel de grootverdieners. EU-fan Guy Verhofstadt (ALDE) verdiende zeker 900.000 euro bij, onder andere als lid van de Raad van Bestuur bij de Belgische holdingmaatschappij Sofina. Hij is daarmee de derde op de lijst. De nummer twee, de Litouwse Antanas Guoga (EPP) staat met 1,3 miljoen euro op 2 - hij is een pokeraar annex techinvesteerder. Nummer 1 onder de bijverdieners is de Italiaanse sociaal-democraat Renato Soru, oprichter en topman van telecombedrijf Tiscali, met 1,5 miljoen euro. 

Onder de eurosceptici is Nigel Farage, fel EU-tegenstander, aanjager van de brexit en parlementslid sinds 1999, de koploper. Hij verdiende voor meerdere ‘televisiecontracten’ minstens 590.000 euro bij over de afgelopen vier jaar. 

Transparantie 

Het lidmaatschap van het Europees Parlement komt met een bruto maandsalaris van 8.484 euro. Volgens de regels van het parlement moeten leden hun financiële belangen openbaarmaken. Dat doen ze met een opgave die ook online door het publiek te raadplegen is. Verzuim van opgave, of het doen van een valse opgave, kan tot sancties leiden, zoals het opschorten van de dagelijkse toelage of zelfs een tijdelijke schorsing van deelname aan parlementaire activiteiten. In de afgelopen vijf jaar overtraden 24 leden de gedragscode. Slechts één keer had dat consequenties – een reprimande, de lichtst mogelijke sanctie.

Transparency hekelt onder meer de vage omschrijvingen die parlementariërs opgeven bij hun nevenfuncties. Als voorbeeld noemt het rapport Europarlementariër Jean-Luc Schaffhauser (Rassemblement National). Schaffhauser verdiende sinds het begin van zijn termijn in 2014 minstens een half miljoen euro bij als ‘consultant’ van MWD Dubai, een bedrijf waarover de waakhond online geen nadere informatie kon vinden. Ook functies als ‘jurist’ en ‘freelancer’ leiden tot zorgen over mogelijke belangenverstrengeling.

"We zien dat het controlesysteem van het EP niet werkt", stelt Daniël Freund, hoofd van de afdeling EU-Integriteit bij Transparency International. Zo noemt hij het ongelukkig dat de voorzitter van het Europees Parlement verantwoordelijk is voor het handhaven van de gedragscode. "De voorzitter wil herkozen worden door de leden. Hij heeft geen enkele prikkel om de regels die corruptie moeten tegengaan streng te handhaven."

Het rapport noemt in het bijzonder drie leden die bijverdienen bij bedrijven die in het register van de EU geregistreerd staan als lobbyisten. Eén van hen is de Nederlandse Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA), lid van de Raad van Toezicht bij PostNL. In die functie verdiende ze tussen de 1.000 en 5.000 euro per maand bij. Wat ze in die rol precies doet, wordt in de opgave niet gespecificeerd.

Transparency roept de leden op om dat wel expliciet duidelijk te maken in het licht van de gedragscode van het EP. Die verbiedt namelijk lobbyactiviteiten door leden binnen het eigen parlement.

Kritische vragen

"Het verbaast me niet", zegt politicoloog Rinus van Schendelen over de bevindingen van het rapport. "Je weet niet of er bij dit soort nevenfuncties sprake is van beïnvloeding. Maar het publiek ziet rook en stelt terecht kritische vragen."

Van Schendelen, emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, onderstreept het belang van dit soort rapporten: "Ik steun elke serieuze watchdog. Zelfs al is dit soort rapporten incompleet, het is belangrijk om te blijven hameren op dit aambeeld. De burger vraagt zich af: wat gebeurt hier en waar worden we buiten gehouden? Dat is altijd een goede grondhouding."