Egyptologen vinden zeldzaam verguld dodenmasker en mummificatie-atelier
Een team van Duitse en Egyptische archeologen heeft een zeldzaam verguld zilveren masker gevonden op de mummie van een priester. Het masker werd gevonden in een uitgebreid ondergronds grafcomplex in de necropool van Saqqara. Bovengronds werden de resten gevonden van een gebouw dat hoogstwaarschijnlijk dienst heeft gedaan als een mummificatie-atelier.
UIt een eerste microscopisch onderzoek in het Egyptisch museum in Caïro blijkt dat het masker gemaakt is van zilver en vervolgens verguld werd. De ogen zijn ingelegd met calciet, obsidiaan en een zwarte halfedelsteen, mogelijk onyx. Het masker werd gisteren aan het publiek voorgesteld door de onderzoekers en vertegenwoordigers van het Egyptisch Museum.
"De vondst van dit masker zou een sensatie genoemd kunnen worden", zo zei doctor Ramadan Badry Hussein in een mededeling van de Eberhard Karls Universität Tübingen. Hussein is de leider van het Duits-Egyptische team dat het grafcomplex opgraaft. "Zeer weinig maskers uit edele metalen zijn bewaard gebleven, omdat de graven van de meeste oud-Egyptische hoogwaardigheidsbekleders al in de oudheid geplunderd zijn."
Dat beaamt ook het hoofd van de afdeling Egyptologie aan de Universität Tübingen, professor Christian Leitz. "Oud-Egyptische gouden en zilveren dodenmaskers zijn uitzonderlijk zeldzaam", zo zei hij. "We hebben slechts weet van twee vergelijkbare vondsten in graven van privé-personen, en de meest recente dateert van 1939."
Zelfs in koninklijke graven hebben archeologen maar zeer weinig maskers van edele metalen gevonden, zo voegde hij eraan toe. De meeste van die maskers zijn lang geleden meegenomen door grafrovers en waarschijnlijk omgesmolten.
Priester van de godin Moet
Het masker is minstens 2.500 jaar oud, en stamt uit wat in de oud-Egyptische geschiedenis al de Late Periode genoemd wordt. Het werd gevonden op het gelaat van een mummie, die in een houten grafkist geplaatst was. De grafkist was zwaar beschadigd, maar het was nog te zien dat ze ooit bedekt was met een laag plaaster en beschilderd met een afbeelding van de hemelgodin Noet, de moeder van de dodengod Osiris.
De naam en de titels van de eigenaar van het masker waren nog te lezen op de grafkist. Het gaat om een "Tweede priester van de godin Moet en de priester van de godin Nioet-sjaes". Nioet-sjaes is een slangvormige representatie van Moet, de moedergodin en vrouw van de god Amon.
De priester leefde onder de 26e dynastie (664-525 v.C.), in de Saïtische Periode.
Atelier voor mummificering
Het masker is gevonden in een groot ondergronds grafcomplex, dat sinds 2016 opgegraven wordt door het team van Egyptische onderzoekers en archeologen van de Universität Tübingen.
Bovengronds zijn de resten aangetroffen van wat meer dan waarschijnlijk een mummificatie-atelier was. Het gaat om een rechthoekig gebouw van modderstenen - in de zon gedroogde "bakstenen" van klei - en onregelmatige kalkstenen blokken.
Het gebouw had een ingang aan de zuidwestelijke hoek, die uitgaf op een open ruimte met twee grote bassins, met een modderstenen muurtje tussen. Aangenomen wordt dat die bassins bestemd waren voor het natron - een zoutoplossing - waarin de lichamen gelegd werden om ze uit te drogen, en voor het klaarmaken van de linnen windsels die rond de lichamen gewonden werden.
Onder het atelier bevindt zich een 13 meter diepe schacht die eindigt op een rechthoekige ondergrondse kamer. Daarin werden een groot aantal aardewerken kruiken, schalen en meetschalen gevonden, waarvan er een aantal beschreven zijn met de naam van verschillende oliën en andere materialen die gebruikt werden bij de mummificatie.
30 meter diepe schacht met in de rots uitgehouwen grafkamers
Bovendien werd er een diepe, grote schacht gevonden in het midden van het atelier. Schacht nummer K24 geeft uit op verschillende grafkamers, waaronder een complex van kamers die op 30 meter diepte in de rots uitgehouwen zijn. Ze deden dienst als een gezamenlijke begraafplaats en werden gebruikt in de Saïtisch-Perzische periode, van 664 tot 404 v.C.
De grafkamers liggen langs twee toegangen. De eerste toegang heeft een intacte, niet geplunderde grafkamer aan de westkant, waar drie grotendeels vergane houten grafkisten gevonden werden aan de westelijke kant van een stenen sarcofaag. Het is op de mummie in de middelste grafkist dat het vergulde dodenmasker gevonden is.
Ten noorden van die sarcofaag werd nog een vierde mummie gevonden, samen met een groot aantal faience oesjabti-figuurtjes. Die figuurtjes deden volgens de oude Egyptenaren dienst als diennaars voor de overledene in het hiernamaals. Daarnaast werden er ook nog een aantal canopen gevonden, albasten vazen waarin de organen van de gemummificeerde persoon geplaatst werden.
3D-beelden
De archeologen van de Universität Tübingen gebruiken ultramodern materiaal om het grafcomplex in de necropool van Saqqara te documenteren.
Het eScience Center van de universiteit legt een complete verzameling aan van hoge resolutie 3D-beelden van de belangrijkste objecten die in het complex gevonden worden, en van hun locatie.
Een combinatie van laserscanning en 3D-processing maakte het mogelijk om de vorm en de layout te visualiseren en te analyseren van de met elkaar verbonden onderdelen van het grafcomplex.
