Verziekte woningmarkt drijft steden tot wanhoop: 7 plekken roepen hulp in van Verenigde Naties

Meer mogelijkheden om speculanten te weren, meer middelen voor sociale woningen, betere instrumenten om huurders te beschermen en de armslag om burgerinitiatieven voor alternatieve woonvormen te stimuleren. Het zijn enkele speerpunten uit de verklaring die New York, Londen, Parijs, Berlijn, Barcelona, Montevideo en Amsterdam maandag overhandigd hebben aan de Verenigde Naties. 

Zij willen dat er dringend meer aandacht komt voor de schade die projectontwikkelaars, speculanten en beleggers aanrichten in hun steden. Middeninkomens vinden er nauwelijks nog onderdak waardoor het recht van inwoners op een betaalbare huisvesting in het gedrang komt. En dat is een mensenrecht, luidt het. "Straks vind je hier alleen nog de allerrijksten en de allerarmsten in de sociale woningen. Maar niks daartussen, behalve toeristen", zegt Jasper Karman. Hij is woordvoerder van de Amsterdamse schepen van Wonen Laurens Ivens en ziet hoe de stad serieus begint te kraken onder de druk van de rijke investeerders. 

"Amsterdam kampt al een hele tijd met een tekort aan leerkrachten, agenten, kinderverzorgers enzovoort", zegt Karman. "Het VU-ziekenhuis heeft zelfs een afdeling moeten sluiten door personeelsgebrek. Ze kunnen zich geen woning in de stad veroorloven en moeten van veel te ver pendelen. Dat is niet aantrekkelijk."

200.000 euro voor 17 vierkante meter

Lang moest Amsterdam dus niet nadenken, toen Barcelona voorstelde om de VN in te schakelen. Die organiseert momenteel namelijk een eerste top voor lokale besturen en regionale overheden. "We nemen als stad al alle maatregelen die binnen onze mogelijkheden liggen. We klopten al herhaaldelijk aan bij de regering in Den Haag voor bijkomende steun, zonder gevolg. Ze zagen de urgentie niet", zegt Karman. 

Nochtans zijn de cijfers er wel. Ivens ontving dinsdag de nieuwste update: één op de vijf woningen die in Amsterdam verkocht worden, komt in handen van een belegger. Volgens het vorige rapport was het nog "maar" één op de zes. "Het afgelopen jaar steeg de woningprijs in Amsterdam nog eens met 20 procent. Vanmorgen zag ik nog wat te koop staan aan de Prinsengracht. Toegegeven, een van de mooiste stukjes in de stad. Maar voor 17 vierkante meter wordt 200.000 euro gevraagd", legt Ivens woordvoerder uit. 

"Ook de huurmarkt staat onder zware druk. Ik ken een gezin dat een woning van 75 vierkante meter huurde voor 1.200 euro per maand. Zij verhuisden en de eigenaar trok binnen enkele muurtjes op. Nu is het een samenhuis geworden voor vier personen en is de maandelijkse opbrengst 3.500 euro."

Blauwhelmen

Amsterdam verwacht daarom veel van hun oproep bij de VN. Geen blauwhelmen en ook geen miljarden euro's, doet Karman het met een grapje af. Maar de erkenning van hun besognes door de VN moet wel een hefboom zijn om meer gedaan te krijgen van de Nederlandse regering en Europa. "Hopelijk groeit het besef nu dat dit een mondiaal probleem is en dat als we niet ingrijpen, er nog veel steden zullen volgen. De investeerders die panden opkopen in Parijs, zijn dezelfde die dat ook doen in Amsterdam. Wie zegt dat straks Sevilla, Utrecht, Antwerpen of Brussel niet volgen?"

Voorlopig heeft geen enkele Vlaamse stad de problemen van Amsterdam en co., ook al is betaalbaar wonen ook hier een precair thema. Toch is ook de Vereniging voor Steden en Gemeenten blij met het initiatief, zegt VVSG-woordvoerder Nathalie Debast. "Niemand heeft zo de vinger aan de pols als de lokale overheden. Het is een enorme opsteker dat de VN dat nu erkent. Zij zijn het gezagsdragende instituut bij uitstek, als er iemand de hogere overheden kan aanzetten tot het ernstig nemen van onze problemen, zijn zij het wel."