Het rapport van koning Filip, na vijf jaar op de troon

Koning Filip heeft een vlekkeloos parcours gereden, dat zeggen zelfs mensen die niet belgicistisch zijn of geen sympathie hebben voor de monarchie.

De zogenaamd eerste grote test, de regeringsvorming in 2014, bracht hij snel tot een goed einde. Hij heeft zich ook getoond als "trooster van de natie", na de aanslagen van 22 maart, en andere terreurincidenten in ons land. Tegelijk is hij ook de "juicher van de natie", wanneer de Rode Duivels op een WK schitteren en scoren, nu in Rusland, maar ook vier jaar geleden al in Brazilië.

Zijn eerste uitdaging: "Ik kan het wél"
 
Maar zijn eerste uitdaging bestond erin de verhalen over hem te ontkrachten. Er waren vooraf namelijk veel twijfels: ‘Hij kan het niet’, ‘hij zal een koning met een missie zijn, te bepalend willen zijn’. Maar die twijfels waren vrij snel weg. De bevrijding bij hem moet enorm zijn geweest: een leven lang is hij klaargestoomd voor iets, eindelijk kon hij de karikatuur over hem via daden naar de prullenmand verwijzen.

Op één moment kreeg hij wel kritiek te slikken: in 2015, toen eind november het terreurdreigingsniveau in Brussel van 3 naar 4 ging, brak hij zijn weekendje met Mathilde in een kuuroord in Bretagne niet meteen af, wat hem niet in dank werd afgenomen. Anderhalve week later dook er, in een satirisch Frans blad, een paparazzi-foto van hen in badjas op. Pijnlijk, maar al bij al ging de mediastorm snel liggen.

Nog geen politieke crisis

Maar het moet gezegd: de koning heeft natuurlijk nog geen echte politieke crisis meegemaakt, geen 541 dagen zonder regering zoals onder koning Albert het geval was. Misschien moet de echte test dus nog komen. Al wenst niemand hem dat toe, en het land ook niet.

Verbinden is de rode draad in alles wat koning Filip doet: bruggen bouwen, en kloven dichten. Het beeld van koning Filip vorig jaar, die een iftar bijwoonde -de maaltijd waarmee moslims tijdens de ramadan elke avond samen het vasten breken-, sprak boekdelen (zie foto hieronder). "Een les voor ons allemaal”, omschreef de koning dat gebeuren.
 
Hij bezocht ook Molenbeek, meermaals, toen het onder vuur lag na de aanslagen in Parijs en de verhoogde terreurdreiging. Om er de positieve verhalen te accentueren. Zoals dat van het sociale digitale project MolenGeek, een ‘hub’ waar jongeren leren ondernemen in de digitale wereld, en waar Google onlangs 200.000 euro in investeerde.

Jongeren en België op de kaart

De koning is erg begaan met jongeren en wil hen aan het werk krijgen. Hij gelooft fel in het systeem van ‘duaal leren’, waarbij jongeren leren op school én tegelijk op de werkvloer. Om die microbe door te geven, heeft hij zelfs onder meer zijn ministers van Onderwijs meegetroond naar het buitenland. Naar Zwitserland bijvoorbeeld, waar twee op de drie jongeren in dit systeem schoollopen, en waar dan ook weinig werkloze jongeren zijn.
 
En tot slot wil onze koning ook dé ambassadeur van het merk België zijn. Een promotor van ons land, zonder de regio’s te vergeten. Hij neemt op zijn staatsbezoeken altijd de ministers-presidenten mee, een nieuwigheid sinds hij koning is. En er zijn ook meer bedrijfsleiders, universiteiten en hogescholen die hem vergezellen dan bij koning Albert. Als hij België op de kaart kan zetten, dan is de koning gelukkig.

Bepalend en onmisbaar, dat is Mathilde. Ze is spontaan, heeft een natuurlijke flair en praat makkelijk, ook met een camera erbij. Iets waar Filip zich minder comfortabel bij voelt. Wat ook logisch is, Mathilde is dan ook niet opgegroeid in het keurslijf van de monarchie.

Maar het is niet alleen pr. Mathilde is tegelijk ook bezig met dingen die er volgens haar echt toe doen. Ze is ambassadeur van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN, ze zet zich in voor onderwijs, mentale gezondheid, empowerment van meisjes en vrouwen.

Mathilde maakt Filip beter
 
Ze doet ook wat hij niet kan, of mag, namelijk interviews geven. Bijvoorbeeld over de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen of tijdens haar werkbezoeken in het buitenland voor Unicef, het kinderfonds van de Verenigde Naties.
 
Mathilde maakt Filip beter, losser soms, en dat zonder hem te verdrukken. Hij blijft het staatshoofd. Maar ze is zijn steun, en dat zie je ook letterlijk, nog altijd lopen ze hand in hand, zoeken ze elkaar op. Een hecht team, ook met hun kinderen.

Filip is niet alleen staatshoofd, maar ook familiehoofd. Maar wat wel lukt in zijn gezin -de familie bijeenhouden- lukt niet met broer, zus en pa. Het aantal keren dat ze nog eens allemaal samen waren de voorbije jaren, is op één hand te tellen: voor de tachtigste verjaardag van Albert, die van Paola, voor de begrafenis van Fabiola, het huwelijk van prins Amedeo in Rome, en nog voor de herdenking van de aanslagen op het paleis in Brussel.

Absoluut dieptepunt
 
Dit jaar zijn Astrid en Laurent er met hun partner wel weer bij op de nationale feestdag, maar twee jaar geleden nog bleef Astrid van het defilé weg, en zat Laurent moederziel alleen op zijn tribune (foto hieronder): een absoluut dieptepunt voor de koninklijke familie.

En Laurent was de voorbije jaren vooral boos op alles en iedereen. Dat hij een deel van zijn dotatie is kwijtgespeeld, dan nog met goedkeuring van zijn broer, heeft de familierelaties er niet op verbeterd. 

Mission impossible

Filip was er nochtans goed aan begonnen: Astrid nam zijn economische missies over, Laurent werd speciaal ambassadeur voor Milieu en Bos van de Food en Agriculture Foundation van de VN: ze kregen allemaal wel hun nuttige plekje in het nieuwe tijdperk Filip. Maar ze liefdevol doen samenzijn en samenwerken, dat is een mission impossible gebleken.

Weten we wat zijn passies zijn, als koning, en als mens? We weten dat hij loopt. De 20 kilometer van Brussel, om te tonen dat ook vijftigplussers nog meetellen en meekunnen in onze maatschappij. En de Warmathon van Music For Life voor het goede doel. Hij skiet en hij tennist.

De koning-artiest

Hij leest veel, zegt ook iedereen die hem kent. Hij speelt piano, sinds 2011, dat heeft hij zelf eens verklapt. Hij schildert, dat weten we sinds zijn verjaardag dit jaar, toen hij er een fotootje van postte op de sociale media. En zo weten we ook dat hij kitesurft, door een filmpje op Facebook vorige zomer.
 
Het laatste jaar is de mediastrategie van het paleis duidelijk wat persoonlijker. We krijgen wat meer inkijk in wie de koning is, wat hij fijn vindt, wat hij doet als hij niet werkt.

Meer toespraken en babbels, interviews voorlopig nog brug te ver

Hij praat ook meer in het openbaar. Hij geeft meer toespraken dan in het begin, waarbij elk woord weliswaar bestudeerd is. Maar hij spreekt ook meer uit de losse pols, via kleine babbels hier en daar, die niet noodzakelijk op papier staan. Zoals pas bij de Rode Duivels op het Kasteel van Laken, of in de kleedkamer in Rusland. En ook op staatsbezoeken durft hij het papier al eens te lossen.
 
Alleen, zover gaan als een interview geven over zichzelf, zoals in Nederland koning Willem-Alexander gedaan heeft toen die vijftig werd, zover zijn we in dit land nog niet.

Misschien doseert Filip zichzelf. Zodat we ook na ‘tién jaar koning Filip’ nog het gevoel hebben dat er over hem nog iets te ontdekken valt.