Veel minder overtochten, maar veel meer doden op de Middellandse Zee
De laatste twee maanden zijn op de Middellandse Zee al meer vluchtelingen en migranten omgekomen, dan in dezelfde periode vorig jaar, blijkt uit cijfers van het VN-migratieagentschap. Nochtans waren er een pak minder mensen die de oversteek naar Italië waagden. Wellicht heeft onder meer de bemoeilijking van het reddingswerk van hulporganisaties daarmee te maken.
In juni vorig jaar kwamen in Italië nog meer dan 23.500 vluchtelingen en migranten aan. In diezelfde maand vielen er ongeveer 530 doden. In juni van dit jaar haalden maar ruim 3.300 mensen de Italiaanse kusten, ongeveer zeven keer minder dan vorig jaar. Maar toch vielen er ruim 560 doden, meer dus dan in diezelfde "drukke" maand juni van vorig jaar. Om het met een ander cijfer te zeggen: in juni van vorig jaar haalde één op 44 vertrekkers de overkant niet, in juni van dit jaar was dat één op zes.
Deze maand tekent dezelfde tendens zich af: ruim 1400 mensen kwamen al aan in Italië, er vielen 155 doden, één op negen. Vorig jaar vielen er "maar" 68 doden op bijna 11.500 aankomsten, of ruwweg 1 op 165. Met andere woorden: deze maand zijn er al meer dan dubbel zoveel doden als in dezelfde periode vorig jaar, terwijl er tien keer minder migranten en vluchtelingen aankwamen in Italië.
Verband met reddingsoperaties
Sinds kort mogen de reddingsschepen van hulporganisaties niet meer aanmeren in Italiaanse havens. Ook voordien werden hen al beperkingen opgelegd. Ze moesten een gedragscode ondertekenen, en er werden ook gerechtelijke onderzoeken tegen hen gevoerd. Tot voor kort waren hulporganisaties verantwoordelijk voor ongeveer een derde van alle reddingsoperaties op de Middellandse Zee. Dat is sindsdien sterk teruggelopen.
In hoeverre het teruglopen van de reddingsoperaties deze cijfers kan verklaren, zal nog moeten blijken uit onderzoek. Maar uit eerder onderzoek is zo'n verband alvast gebleken. In 2014 startten de Italianen de operatie Mare Nostrum, grootschalige reddingsoperaties op de Middellandse Zee, nadat bij twee grote schipbreuken rond het eiland Lampedusa honderden mensen omkwamen. Een jaar later stopte Italië de operatie omdat ze te duur was. Ze werd vervangen door de Europese operatie Triton, die veel kleinschaliger was, en een veel kleiner deel van de Middellandse Zee in de gaten hield. Ook toen steeg het aantal doden sterk.
Smokkelaars passen zich aan
Het valt te verwachten dat smokkelaars ook nu weer zullen inspelen op deze nieuwe situatie, en hun werkwijze zullen aanpassen. Deze maand bereikte een houten vissersboot met twee niveaus, volgepropt met 450 mensen, eerst de Maltese en daarna de Italiaanse wateren. De laatste jaren werd dat soort boten nog nauwelijks gezien op de Middellandse Zee. Mensen dobberden rond op kleine rubberen opblaasbootjes. Wellicht omdat smokkelaars erop rekenden dat de mensen erop toch wel vrij dicht bij de kust gered zouden worden. In de situatie zoals ze nu is, is dat nog verre van zeker. Misschien was die houten boot van deze maand dus het eerste teken dat smokkelaars zich opnieuw aanpassen, en opnieuw kiezen voor robuustere boten.