Nog veel werk aan arbeidsdeal

"Wij zijn een hervormingsregering. Wij blijven trouw aan ons woord." Meer dan trots sprak er opluchting uit de woorden van premier Charles Michel (MR) dinsdagochtend bij de voorstelling van het zomerakkoord. Alsof hij er zelf ook aan had getwijfeld of zijn regering wel de rit zou kunnen uitrijden. Alsof hij ook had gedacht dat N-VA-voorzitter Bart De Wever misschien wel gelijk had toen hij onlangs zei dat het de regering aan 'dash' ontbrak.

Die twijfel wil Michel nu wegnemen met een pakket van 28 maatregelen waarmee 12.500 extra mensen aan het werk zullen worden gezet en de overheid een half miljard euro moet opbrengen. Meer werkende mensen betekent namelijk meer inkomsten via de belastingen en minder sociale uitgaven. Of zoals de premier het verwoordt: "De beste sanering is meer jobs creëren."

Blikvanger is de veelbesproken degressie van de werkloosheidsuitkeringen. Nieuwe werklozen zullen tijdens de eerste zes maanden van hun werkloosheid een hogere uitkering krijgen dan vandaag, maar die uitkering zal veel sneller terugvallen dan nu het geval is. Een besparing is het niet, benadrukt Peeters. "Dit is een budgetneutrale oefening. Uiteindelijk vallen de werklozen terug op het minimumbedrag dat ze vandaag ook al krijgen."

Minister Peeters krijgt de taak om dit principeakkoord tegen november uit te werken tot een concreet voorstel. Hoe snel een werkloze terugvalt op de minimumuitkering, wat de impact van anciënniteit of gezinssituatie daarop zal zijn, is dus allemaal nog af te wachten.

Duidelijk is wel dat de maatregel lang niet zo ver gaat als N-VA en Open Vld hadden gewild. Zij hadden liever gehad dat een werkzoekende op een bepaald moment zonder toelage valt, maar moesten zich tevreden stellen met een compromis. "De nieuwe regeling gaat wel sowieso van kracht vanaf 1 januari 2019", stelt vicepremier Jan Jambon (N-VA). Het is de stok achter de deur om te vermijden dat de simulaties van Peeters een theoretische oefening zouden blijven.

Geen Carrefour bis

Een ander paradepaardje van de arbeidsdeal is de beperking van het SWT-systeem, het oude brugpensioen. Echt nieuw is die maatregel echter niet. De regering sprak eerder al af dat brugpensioen bij bedrijven in herstructurering vanaf 2020 nog maar kan vanaf 60 jaar. Door de lat in 2019 al op 59 jaar te leggen, voegt ze daar een tussenstap aan toe.

"De sociale partners krijgen niet langer de marge om daar onder te gaan", zegt minister van Werk Kris Peeters (CD&V). Een belangrijk nieuw element, bevestigt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). "Vandaag kunnen de sociale partners de zaak nog blokkeren, wat ze ook hebben gedaan in het Carrefour-dossier, waar SWT nu nog op 56 jaar wordt toegestaan."

Bovenop de activerende maatregelen maakt de regering ook komaf met het 'ziektekapitaal' van ambtenaren. Vandaag krijgen zij jaarlijks 21 ziektedagen om op te nemen. Als ze echter een heel jaar gezond blijven, kunnen ze al die ziektedagen meenemen naar het volgende kalenderjaar. "Er zijn vandaag ambtenaren die twee jaar eerder met pensioen kunnen omdat ze nooit lang ziek zijn geweest", verduidelijkt het kabinet-Jambon. "We vonden dit geen goed systeem meer."

Voortaan zullen de ongebruikte ziektedagen vervallen aan het eind van het jaar. Ambtenaren die doorheen hun carrière al een spaarpotje aan ziektedagen hebben aangelegd, mogen dat wel behouden. Daarom blijft de budgettaire impact van de maatregel nu nog zeer klein: 50 miljoen euro.

De vrijwillige gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen zal wellicht niets opbrengen. De federale regering voert een wetswijziging door waardoor de regio's zo'n gemeenschapsdienst kunnen invoeren, maar zowel Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) als de PS die het voor het zeggen heeft in Brussel en Wallonië, lieten al verstaan dat ze daartoe geen plannen hebben. 

Optimistisch

Alles bij elkaar hoopt de regering op deze manier jaarlijks 12.500 mensen extra aan het werk te krijgen, bovenop de jobcreatie die sowieso al voorzien was. Dat moet zowat een half miljard euro opleveren. Zo zou de RVA 90 miljoen euro minder moeten uitgeven, terwijl de RSZ-inkomsten en de fiscale inkomsten met respectievelijk 218 miljoen euro en 196 miljoen euro stijgen.

Per werkende rekent de regering op een opbrengst van 40.000 euro. De basis voor deze berekening is een studie die het Planbureau in 2004 uitvoerde. Daaruit bleek dat de activering van een niet-werkende de staat 25.000 euro oplevert. Dat bedrag werd nu door het kabinet-Peeters geïndexeerd op 40.000 euro.

Hoe betrouwbaar dat cijferwerk is, zal nog moeten blijken. Professor Ive Marx, econoom en arbeidsmarktexpert aan de UAntwerpen, heeft alvast flashbacks naar het Zomerakkoord dat de regering-Michel een jaar geleden sloot. "Het is tegenwoordig de modus operandi. Er worden grootse akkoorden gesloten, vervolgens trekt men op vakantie en worden achter de schermen de rekenmachines bovengehaald. Tegen het eind van de zomer blijkt er dan al niet veel meer over te schieten van die mooie akkoorden." 

De arbeidsdeal zou volgens Marx weleens hetzelfde lot kunnen zijn beschoren als de effectentaks. "Ze vallen voor mij onder de categorie van zomers optimisme, een rekensom die tot stand is gekomen onder invloed van het mooie weer en de lonkende vakantie."