Een thriller aan de stembus in Pakistan
Met de drievoudig afgezette premier Nawaz Sharif in de cel en het almachtige leger dat de media, het gerecht en politici onder druk zet, lijkt de weg open voor een ommekeer in de Pakistaanse politiek. Inzet is de stabiliteit van een kernmacht en de zesde meest bevolkte natie ter wereld.
Vorige week keerden de 68-jarige ex-premier Nawaz Sharif en zijn dochter Maryam vanuit Londen terug naar Pakistan, waar ze meteen werden opgesloten. Sharif was eerder afgezet door het Hooggerechtshof en is samen met zijn dochter onlangs veroordeeld wegens corruptie in een uitloper van de "Panama Papers". Nu is Pakistan erg corrupt, maar tegelijk zijn dat soort processen vaak niet meer dan een middel om politieke vijanden onschadelijk te maken.
Een overdracht van de macht via verkiezingen is overigens een uitzondering in Pakistan. De meeste burgerregeringen worden afgezet of door militaire staatsgrepen of door het gerecht dat vaak aan de hand van het leger loopt. Via staatsgrepen regeerde dat leger zelf drie keer: tussen 1958 en 1971, tussen 1977 en 1988 (onder Zia ul-Haqq) en nog eens tussen 1999 en 2008 (generaal Pervez Musharraf).
De meeste burgerregeringen worden afgezet of door militaire staatsgrepen of door het gerecht dat vaak aan de hand van het leger loopt.
Ook als de militairen niet direct aan de macht zijn, houden ze meestal de verkozen burgerregeringen in hun greep en spelen ze de twee grote partijen, de Moslimliga van Nawaz Sharif en de Volkspartij van de rivaliserende familie Bhutto, tegen elkaar uit.
Cricketspeler wordt hond in het kegelspel
Het haasje-over-springen van de twee grote partijen zou nu wel eens doorbroken kunnen worden door de opkomst van Imran Khan, ooit een erg populair cricketspeler, nu populistisch buitenbeentje. Zijn partij Pakistan Tehreek-e Insaf of "Beweging voor Gerechtigheid" (PTI) heeft de strijd tegen de corruptie van de traditionele elite tot thema van de kiesstrijd gemaakt.
Imran Khan -die zelf uit een familie van de elite komt- is duidelijk de favoriet van de legertop, maar toch is hij in de peilingen pas echt beginnen scoren nadat het gerecht plots druk begon uit te oefenen op journalisten, rechters, magistraten en zelfs op politici van de andere grote partijen zelf. Een aantal daarvan verdwenen, werden opgepakt, ontvoerd of op andere manieren geïntimideerd. De tv-zender Geo verdween zo een tijdje van het scherm en de Engelstalige krant "Dawn" was plots niet meer overal verkrijgbaar.
De militairen willen vooral vermijden dat de Moslimliga van Nawaz Sharif aan de macht blijft
De militairen willen vooral vermijden dat de Moslimliga PML-N van Nawaz Sharif aan de macht zou blijven. Daarbij is ex-cricketer Imran Khan een pion voor het leger: hij komt uit de Pashtun-minderheid, maar is geboren in Lahore in de Punjab, de meest bevolkte provincie met zowat de helft van de zetels in het parlement. Een regering wordt gemaakt of gekraakt in Punjab, traditioneel de thuisbasis van Nawaz Sharif. Als Imran Khan in Punjab aan aanhang zou winnen, zou hij de macht van de Sharifs kunnen breken. De Bhutto's zijn intussen afgezakt tot de derde partij van het land.
Waarom is dat belangrijk?
Pakistan is op vijf na het meest bevolkte land met meer dan 200 miljoen inwoners. Tegelijk is het sinds 1998 een nucleaire macht, zij het dan de minst stabiele kernmacht ter wereld. Intern worstelt Pakistan met terreur van de eigen taliban en IS en met etnische, religieuze en taalkundige tegenstellingen: Punjabi's, Sindhi's, Baluchi's, Pashtun en Mohajir-inwijkelingen uit India.
Het leger en de gevreesde geheime dienst ISI bestrijden dan wel officieel de taliban en moslimterroristen, ze onderhouden er ook banden mee, want die zijn bruikbaar als kanonnenvoer in Afghanistan en de betwiste Indiase deelstaat Kashmir. Dat Nawaz Sharif de banden met India wou aanhalen, was op zich al een reden om hem onderuit te schoppen.
Traditioneel was Pakistan een bondgenoot van de Verenigde Staten, maar door de toenadering tussen de VS en India en vooral de uitschakeling van terreurleider Osama Bin Laden in 2011 in Abbottabad -een militaire garnizoenstad in Pakistan- zijn die relaties verzuurd. Pakistan kijkt steeds meer naar die andere oude bondgenoot China.
Pakistan zal wellicht om noodleningen moeten gaan schooien of bij het Internationaal Muntfonds, of bij China
Wie ook de verkiezingen wint, zal een economie in moeilijkheden erven. Pakistan heeft de voorbije jaren een forse economische groei gekend, maar die lijkt nu af te kalven, de reserves aan buitenlandse deviezen zijn bijna gehalveerd en wellicht zal Islamabad om noodleningen moeten gaan schooien, of bij het Internationaal Muntfonds of bij China. Het is overigens de vraag of dat laatste land de rekeningen van Pakistan wil blijven aanzuiveren, ook al heeft Peking daar grote strategische belangen. Vanuit Xinjiang legt China over het Pamirgebergte een autoweg aan naar de Pakistaanse haven Gwadar aan de Indische Oceaan.
Tegelijk kijkt ook het Westen mee: "cricketer" Imran Khan wil de banden met de VS afzwakken en uit de strijd tegen de terreur stappen als hij premier wordt. Anderzijds is Sharif al drie keer afgezet en vloog hij in de cel om daarna in triomf terug te keren. Redenen genoeg om uit te kijken naar wat de Pakistanen beslissen.