Waarom de hitte geen goed nieuws is voor uw lichaam
Niet alleen huizen hebben een thermostaat, het lichaam heeft er ook één. Centraal gelegen in het brein bevindt zich de hypothalamus, een hersengebied dat onder meer de temperatuur in het lichaam regelt. Bij een lichaamstemperatuur van 37 graden Celsius functioneert alles optimaal, bij hogere temperaturen komt het lichaam in actie om de boel te koelen. Met een goede reden: vanaf 43 graden sterven cellen af.
Het lichaam kan zichzelf op twee manieren koelen. Ten eerste met droge warmteafgifte. Doordat de temperatuur van de huid hoger is dan de omgeving, straalt het lichaam warmte uit en het koelt het door lucht die erlangs blaast. Daarnaast is er de zogeheten natte warmteafgifte, oftewel: zweten. Verdamping van water onttrekt dan warmte aan het lichaam.
De individuele verschillen zijn fors, maar doorgaans zijn mannen wat beter in zweten dan vrouwen, zegt Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Vrouwen krijgen eerder een rood hoofd omdat het lichaam bloed naar de huid stuurt om de temperatuur daar omhoog te krijgen. Een hogere huidtemperatuur zorgt voor betere warmteafgifte aan de omgeving."
Koelere huid kost wat
Het pompen van bloed naar de huid om af te koelen heeft een prijskaartje: andere organen krijgen minder. Het brein bijvoorbeeld, waardoor mensen zich duizelig kunnen voelen. Ook de darmen krijgen minder bloed dan ze gewend zijn. Gebeurt dat te lang, dan kan dit zorgen voor diarree, wat weer het risico op uitdroging vergroot. Onderzoekers van de Universiteit van Hawaï in Mānoa publiceerden vorig jaar een studie waarin ze liefst 27 manieren beschrijven waarop een hittegolf kan doden.
"Hitte kan inderdaad een hele verzameling aan medische problemen opleveren", zegt Daanen. "De geschiedenis leert bovendien dat hittegolven vaak leiden tot extra sterfte." Het CBS rekende hier al eens aan voor de hittegolf van 2003. In een week in augustus met een gemiddelde maximumtemperatuur van dik 30 graden gingen er ruim 2.800 mensen dood, waarvan 10 procent hittegerelateerd.
'De hitte doodt ook ouderen waar Magere Hein nog helemaal niet op zat te wachten'
Die extra sterfte treft vooral ouderen. Zijn dit dan allemaal ernstig verzwakte tachtigplussers die anders een paar weken later waren gestorven? Daanen: "Als het alleen zeer kwetsbare ouderen betreft, dan zou je na een hittegolf juist een beduidend lagere sterfte verwachten. Maar onderzoek wijst uit dat de mindere sterfte in de maanden na de warmte bescheiden is. De warmte duwt dus echt niet alleen ouderen over het randje die toch al bijna dood waren. Ze doodt ook ouderen waar Magere Hein nog helemaal niet op zat te wachten."