Don Quichot: eeuwige inspiratie voor de kunst
Na een gevecht tegen windmolens is de film “The man who killed Don Quixote” van Terry Gilliam eindelijk te zien in de bioscoop. Het Quichot-thema is een onuitputtelijke bron van inspiratie voor de kunst. Van Jacques Brel over Salvador Dali tot een standbeeld in Brussel.
Het begon natuurlijk met het meesterwerk van de Spaanse auteur Miguel de Cervantes Saavedra. Het eerste deel verscheen in 1605, het tweede in 1615. Het was meteen een doorslaand succes met vele herdrukken, en het behoort tot de absolute werelditeratuur. “Don Quichot” omvat veel genres en geeft ook zelf kritiek op de traditionele ridderroman. Er zitten ook autobiografische elementen in uit het avontuurlijke leven van Cervantes, die Don Quichot leven inblies ... vanuit de gevangenis.
El Ingenioso Hidalogo Don Quijote de la Mancha
De held van het verhaal is edelman Don Quichot, die waanzinnig wordt en besluit om als ridder rond te trekken op zijn paard Rocinante. Hij benoemt zijn tegenpool, de landbouwer Sancho Panza, tot zijn schildknaap, die zich per muilezel verplaatst. Ze beleven vele avonturen, waarvan het gevecht tegen de windmolens het beruchtste is. Don Quichot zag er reuzen in en wilde die koste wat het kost verslaan. Het leverde de uitdrukking “vechten tegen windmolens” op, wanneer iemand zich inzet voor een verloren zaak.
In het Nederlands verscheen “De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha” in een nieuwe vertaling van Barber van de Pol in 2009, bijna 1200 bladzijden dik.
Tal van latere schrijvers vonden inspiratie bij Don Quichot: Fjodor Dostojevski, Gustave Flaubert, Graham Greene, Paul Auster en vele anderen.
Jacques Brel
In 1965 werd een Amerikaanse musical gemaakt over Don Quichot, "Man of la Mancha". Die werd in 1972 verfilmd met Peter O'Toole en Sophia Loren, maar eerst was er nog de Franse versie, "L'homme de la Mancha", van en met Jacques Brel. In 1968 ging die in de Munt in première. De musical wordt komende herfst hernomen in de KVS. Bij de première, 50 jaar geleden, was het BRT-programma "Tienerklanken" bizar kritisch:
Op het witte doek ...
Terry Gilliam (ex-Monty Python) had grote problemen om zijn versie te verfilmen. Was het niet de hoofdacteur die overleed, dan waren er wel zware onweders op de filmset. Nu is "The man who killed Don Quixote" eindelijk in de bioscoop beland, met Jonathan Pryce als Don Quichot. Er zijn nog enkele verfilmingen gemaakt, ook animatiefilms. Orson Welles maakte zijn versie van “Don Quixote” niet af.
In de klassieke muziek ...
Componisten Georg-Philip Telemann, Felix Mendelssohn, Richard Strauss of Jules Massenet werkten met het Quichot-thema voor opera’s of andere klassieke muziekstukken. Bekijk hier onder het drinklied uit "Don Quichotte à Dulcinée" van Maurice Ravel, met Anas Seguin en Thibaud Epp.
En de pop ...
In de jaren 70 maakte Gordon Lightfoot zelfs een heel album met als titel “Don Quixote”. De groep “They might be giants” haalde zijn naam van een film uit 1971 … over Don Quichot. Nik Kershaw schreef een lied over Don Quixote in de jaren 80.
Coldplay speelde in 2010 “Don Quixote (Spanish rain)”, een nummer dat niet op plaat werd opgenomen, maar enkel live voortleeft op het internet. Bekijk de video hier onder.
En de beeldende kunst
Ook tekenaars, schilders en beeldhouwers zijn gebeten door Don Quichot en Sancha Panza. Gustave Doré maakte een beroemde reeks etsen; Picasso een aandoenlijke verticale tekening en Dali schilderde én beeldhouwde Quichot meerdere keren.
Tot slot: zo geliefd zijn Don Quichot en Sancha Panza dat ze op veel plaatsen vereeuwigd zijn als standbeeld. Zelfs in Brussel, in de Bergstraat, niet ver van het Centraal Station.
