Overlevenden bosbranden woest op Griekse overheid: "Mensen zijn zonder reden overleden"
Waar was de overheid toen tientallen Griekse burgers verkoolden in de vuurzee? Vier dagen na de allesverwoestende bosbranden in Griekenland vragen overlevenden zich af hoe het zo gruwelijk uit de hand kon lopen.
"Ik kreeg niet eens de kans om vaarwel te zeggen."Thanassis Moraitis (53) probeerde te vluchten in zijn auto, samen met zijn gezin. Maar de bosbranden die het noordoosten van Griekenland maandag teisterden, waren sneller. Ingehaald door de vuurzee werden Moraitis, moeder, vrouw en kind gedwongen te voet verder te gaan. Man, vrouw en zoon vonden een veilig heenkomen in de zee, waar zij na drie uur werden opgehaald door een reddingsboot, zo vertelde hij aan persbureau AP. Zijn moeder (90) redde het niet. Nu zoekt hij haar verkoolde lijk in het mortuarium van Athene.
Vier dagen na een reeks allesverwoestende bosbranden vraagt Griekenland zich af wat er is gebeurd. Het dodental staat inmiddels op 86. Het weer, trage noodhulp en gebrekkige huizenbouw leidden samen tot het grootste aantal doden sinds mensenheugenis. Op een helling nabij de badplaats Mati is geen schaduw meer. Alleen de zwartgeblakerde skeletten van bomen staan nog overeind. Woningen zijn compleet met de grond gelijk gemaakt.
Lijken in een omhelzing
Het was ook in Mati, 30 kilometer ten oosten van Athene, waar de meeste doden te betreuren vielen. Hier werden 26 van hen gevonden, veel van de lijken in een omhelzing. Ze waren ingesloten door de vlammen.
Uitzonderlijke hoge temperaturen van bijna 40 graden, in combinatie met harde wind tot snelheden van wel 120 kilometer per uur, leidden tot een rappe verspreiding van de vlammen. Die weersomstandigheden bemoeilijkten vervolgens ook de noodhulp vanuit de lucht en vanaf zee.
De oorzaak van de bosbranden is vooralsnog onduidelijk. De burgemeester van Penteli, het stadje in de kustregio Attica waar de branden ontstonden, schreef de vlammen in eerste instantie toe aan een kapotte elektriciteitskabel. Maar inmiddels vermoeden de autoriteiten brandstichting. "Wij zien serieuze aanwijzingen en duidelijke tekenen die brandstichting suggereren", zei minister van Openbare Orde Nikos Toskas tijdens een persconferentie. Toskas deed geen verdere uitspraken over die hypothese. Brandweer en politie onderzoeken hoe de brand op drie plaatsen tegelijk kon beginnen.
Geen evacuatie
Los van de oorzaak maken veel Grieken zich boos over de gevolgen. Hoe konden de branden zo verwoestend zijn? Overlevenden klagen over een trage en inadequate reactie van de overheid. Zo werd er geen opdracht gegeven voor evacuatie van het gebied.
Overheidsinstanties maken elkaar verwijten. Het was de burgemeester die een evacuatiebevel had moeten uitvaardigen, oordeelde de brandweer in de stad Marathon, ook gelegen in het getroffen gebied Oost-Attica. Nee, dat moest de brandweer doen, zei die burgemeester, Ilias Psinakis. Volgens een draaiboek voor openbare veiligheid hebben beiden ongelijk: overgaan tot evacuatie was in dit geval de verantwoordelijkheid van de provinciale overheid, omdat er zeker twee dorpen werden getroffen.
Van evacuatie was in de praktijk echter überhaupt geen sprake. "De brandweermannen riepen wel ‘wegwezen!’, maar dat is geen officieel evacuatiebevel", constateerde de burgemeester van Rafina, dat nog voor Mati werd getroffen door de branden.
Een bezoek van minister van Defensie Panos Kammenos aan Mati lokte donderdag boze reacties uit bij de bewoners. "Dit had niet mogen gebeuren, mensen zijn zonder reden overleden", riep een vrouw geëmotioneerd naar de minister, volgens persbureau Reuters. "Jullie hebben ons overgelaten aan Gods genade", beet ze hem toe.
Totaal gebrek aan bouwregels
Andere bewoners wijzen op het totale gebrek aan bouwregels in dit deel van Griekenland als reden voor de totale verwoesting. "Er zijn geen bestemmingsplannen, geen goede wegen en veel van de huizen zijn in de jaren 60 gebouwd. Die hadden gesloopt moeten worden en weer opgebouwd’, zei een inwoner van Mati aan The New York Times. "Dat eisen we al jaren bij de gemeente, maar we krijgen nooit een reactie."
Brand in de volgebouwde smalle straten van het stadje blokkeerde vervolgens de vluchtende automobilisten en brandweerauto’s. Wie meer geluk had, kon vluchten naar zee. Maar ook daar wachtte brand- en rookgevaar. Er vielen meerdere doden als gevolg van verdrinking.
De Griekse autoriteiten zoeken verder naar overlevenden. Ze konden vrijdag nog niet zeggen hoeveel mensen er vermist zijn. De 60-jarige Maria Saridou hoopt haar zus Eleni (55) te vinden. Ze was gaan zwemmen in Mati met een vriendin, en de twee raakten gescheiden te midden van de chaos. Maria gelooft dat haar zus nog leeft, zei ze tegen AP. "Maar niemand weet waar ze is."
Gevolg van de bezuinigingen?
Volgens Yanis Varoufakis, de Griekse oud-minister van Financiën, is de ramp het gevolg van de bezuinigingen die de EU heeft opgelegd. "De EU kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor [de bosbranden], maar het lijdt geen twijfel dat de trojka van Griekse crediteuren – de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank, en het Internationaal Monetair Fonds – Griekenland actief de middelen en capaciteiten heeft ontnomen die het in dit soort situaties nodig heeft."