Is de hamburger ook officieel een Hamburger?

Fastfoodketens aller landen bieden hun industriële creaties aan tegen dumpingprijzen. Er is de duurdere, meer artisanale variant in één of andere modieuze tent. Je kan er ook krijgen in de schaduw van het voetbalstadion, 'met ketchup en ajuin, alstublieft'. Er zijn uiteraard ook talloze vegetarische varianten. En voor de strebers vind je ook joekels zoals die in het Duitse Landau, vorig jaar: 1.164,2 kilogram zwaar. De hamburger, in al haar gedaanten, is door de loop de jaren uitgegroeid tot een van de populairste maaltijden ter wereld. Dat zegt toch het buikgevoel.

Maar waar een icoon is, is ook geschiedenis. Wat weten we daar eigenlijk over? Dat hij werd uitgevonden in Hamburg? Zoals de frankfurter zijn oorsprong in Frankfurt vindt, en de boule de Berlin in Berlijn? Dat ligt voor de hand, maar klopt het wel? Wat heeft de hamburger met Hamburg te maken? 

Volgens de meeste bronnen is Hamburg de bakermat van de burger. De meest gangbare verklaring is simpelweg dat de burger is uitgevonden in die stad, of tenminste door iemand afkomstig uit Hamburg. Dat zou ergens rond de overgang van de 19de naar de 20ste eeuw zijn gebeurd. De popularisering van de burger gebeurde vooral in de Verenigde Staten. Daar zou de Hamburg America Line, die gelukszoekers naar de overkant van de oceaan bracht, voor iets tussen hebben gezeten. Die zou de gebakken gehaktschijf – klinkt al een stuk minder lekker, niet? – hebben geïmporteerd voor Europeanen die de Amerikaanse droom najoegen.

Raadselachtig

Daar zijn al kanttekeningen bij te plaatsen. Want wat is een hamburger? Enkel en alleen het vlees? Uiteraard eet de mensheid al veel langer gehakt. Zo zouden de krijgers van Dzjengis Khan in hun tijd al varianten van de steak tartare hebben gegeten, gemaakt van ponyvlees. Het enige verschil zou dan zijn dat men in Hamburg die lappen vlees gewoon bakte, in plaats van rauw binnenspeelde. Misschien werd er ook ander vlees voor gebruikt, dat kan ook.

Of moeten we de hamburger toch een moderne definitie meegeven: broodje, sla, tomaat, sauzen en misschien zelfs een augurkje? Volgens die lezing kijken de meeste historici die zich hierover buiten naar een klein plekje een Texas. Ene Fletcher Davis zou die in zijn eettentje hebben geïntroduceerd. Andere bronnen wijzen dan weer naar geestesgenoten uit New York, Oklahoma en Wisconsin. 

Twee dingen zijn duidelijk: er wordt veel gespeculeerd en we zullen het nooit helemaal zeker weten. Nooit gedacht dat een simpele hamburger zo raadselachtig kon zijn. Misschien een leuk idee voor een themaburger, de McMystery of zo.