Ruim vier jaar geleden verdween het toestel van vlucht MH370 van Malaysia Airlines plots van de radar. Het vliegtuig was op 8 maart 2014 om 41 minuten na middernacht opgestegen in Kuala Lumpur, de hoofdstad van Maleisië. Eindbestemming: Peking (China). Maar daar kwam het toestel nooit aan.

Een uur na het opstijgen kwam er nog een bericht vanuit de cockpit van de 53-jarige piloot Zaharie Ahmad Shah: “Good night Malaysian three seven zero”. Dat bleek uiteindelijk het laatste te zijn dat ooit zou vernomen worden van de vlucht. Want nauwelijks 3 minuten later verdwijnt het toestel van de radar. Nog een uur later voert het toestel een aantal ongeplande, vreemde manoeuvres uit, zo blijkt uit militaire radargegevens van het Maleisische leger: het lijkt terug te keren naar Maleisië en vliegt daarna richting de Indische Oceaan. Het leger kan aanvankelijk het toestel dus nog lokaliseren, maar ook zij raken het toestel kwijt: het 134.800 kilo zware vliegtuig lijkt samen met de 239 passagiers in rook opgegaan.

Meer dan vier jaar later is het toestel nog steeds niet gevonden. En ook naar de oorzaak van de verdwijning blijft het gissen. Niemand weet wat er met vlucht MH370 gebeurd is.

(lees verder onder de afbeelding)

Ook het 450 bladzijden tellende finale rapport waar Maleisische onderzoekers, in samenwerking met 6 andere landen (waaronder Australië), nu mee naar buiten komen, komt met die conclusie. “We kunnen met geen enkele zekerheid zeggen wat de reden is waarom het toestel van z’n geplande route afweek, we hebben er geen plausibele verklaring voor. Ook niet over waarom het toestel daarna nog urenlang is verder gevlogen”, zegt Kok Soo Chon,hoofdonderzoeker. “Het team heeft niet kunnen bepalen wat de echte reden is voor de verdwijning van het toestel. Bij gebrek aan bewijs, kan geen enkele mogelijkheid uitgesloten worden.”

De autoriteiten van Maleisië kunnen dus geen uitsluitsel geven over de verdwijning. Veel van de theorieën over wat er gebeurd is, kunnen onderzoekers noch bevestigen noch uitsluiten. Het rapport is dus vooral een bundeling van wat eerder al geweten was, of vooral: net niet geweten was. Het voorlopig laatste rapport bevat dus geen nieuwe conclusies.

Gekaapt?

Zo zeggen de Maleisische autoriteiten dat er geen bewijs is dat het toestel gekaapt werd, maar kunnen ze dat ook niet uitsluiten. “We kunnen de mogelijkheid niet uitsluiten dat er een onwettige inmenging was van een derde partij”, zegt Soo Chon. Al voegt Soo Chon er ook wel aan toe dat alle passagiers nadien gecontroleerd werden en dat elk van hen onschuldig leek te zijn. Zo was er vlak na de verdwijning ophef over 2 Iraanse passagiers die met een gesloten paspoort van Peking naar Amsterdam wilden reizen. Onder andere de internationale politieorganisatie Interpol startte een onderzoek op, maar die kwam al snel tot de conclusie dat er geen verband was tussen de twee Iraniërs en de verdwijning van het toestel.

Wel sluit het rapport uit dat het toestel vanop afstand werd overgenomen. “Daar zijn geen bewijzen voor. We hebben ook bevestiging gekregen van Boeing dat zij toestellen hebben waarbij dergelijke technologie al mogelijk zou zijn.”

Piloot?

Ook voor de theorie dat piloot Ahmad Shah het toestel bewust zou hebben doen neerstorten, zijn geen bewijzen: “Het ging om een competente piloot die geen recente gedragsveranderingen vertoonde”, zo klinkt het. “Hij had 18.000 vlieguren op de teller. Hij was zeer ervaren. De piloot was ook getrouwd en had drie kinderen. Er zijn geen bewijzen dat hij conflicten had met vrienden of familie of dat hij financiële problemen had.”

Na de verdwijning van vlucht MH370 werd de thuisvluchtsimulator van de piloot in beslag genomen. Onderzoekers ontdekten toen op die simulator zeven aangepaste coördinaten waarbij een koers werd uitgezet van Maleisië naar de Indische Oceaan. “Maar dat is geen bewijs dat de crash opzettelijk was. Het waren geen ongebruikelijke activiteiten.”

Ook de mentale toestand van Ahmad Shah werd in het verleden in twijfel getrokken. Maar ook dat weerlegt het rapport. “Twee psychiaters hebben audio-opnames van de piloot en co-piloot beluisterd, en ze concluderen dat er geen tekenen van stress of angst waren. Alles was normaal.” Maar anderzijds staat ook in het rapport dat ze niet kunnen ontkennen dat het systeem handmatig is uitgezet. Zo gebeurde de koersverandering niet via automatische piloot maar ging het om een manuele controle of werd het communicatiesysteem handmatig uitgezet.

Er werd ook gezegd dat het toestel bewust de radar ontweek, maar het onderzoek concludeert dat er geen bewijzen zijn dat zowel de burgerlijke radar als militaire radar bewust werden ontweken.

Werd het toestel uiteindelijk nog door iemand anders bestuurd? “Er kon niet worden vastgesteld of het vliegtuig door iemand anders dan de piloten werd gecontroleerd.”

Bewust gecrasht?

Nog een theorie: het vliegtuig werd op het moment van de crash nog bestuurd door iemand. Die theorie kwam naar boven nadat een wrakstuk werd aangespoeld op La Réunion. Het gevonden wrakstuk was een deel van een van de vleugels. Daarop is te zien hoe de flaperon - een deel van het stuurvlak - werd aangezet voor de landing. Dit gaf volgens complotdenkers aan dat iemand het toestel effectief aan het besturen was toen het vliegtuig in de Oceaan stortte. Maar het finale rapport is duidelijk: de flaperon was niét aangezet, en op het moment van de crash was er dus niemand het toestel aan het besturen.

Brand aan boord?

Iets dat het rapport sowieso uitsluit, is dat een deel van de ruimbagage in brand zou zijn gevlogen. De Boeing had onder andere zo’n 220 kilogram aan Lithium Ion-batterijen aan boord, en 4.566 kilogram van de vrucht mangosteen. Eerder werd al gespeculeerd dat de batterijen oververhit zijn geraakt en ontvlamd raakten, of dat de batterijen in contact waren gekomen met vocht van de mangosteen en dat dit giftige dampen zou hebben veroorzaakt. “Maar zowel de batterijen als de mangosteen waren degelijk verpakt”, zegt het rapport.

Het rapport verwerpt die theorie dus, maar de analyse daarvan is enkel en alleen gebaseerd op eerdere vrachtvervoeren waarbij beide goederen werden gecombineerd. Bovendien werden de batterijen niet gescreend op mogelijke defecten “omdat er op het moment van de inscheping nog geen scanners voorhanden waren die zo’n grote vracht konden controleren.” De vraag of defecte batterijen tot de crash hebben geleid, kan dus niet helemaal geschrapt worden.

Falend systeem?

Het systeem dat begon te falen, is ook een mogelijke optie, maar “zonder wrak of zwarte doos is het lastig vast te stellen of dat het geval was”. Hoop om dat wrak of die zwarte doos te vinden is er nauwelijks nog. Er werd maanden gezocht naar het toestel in de oceaan. Daar kwamen zelfs meerder gespecialiseerde privéfirma’s aan te pas. Die zoektocht is intussen al een tijdje gestopt, en de Maleisische regering gaat pas weer zoeken als er concrete aanwijzingen zijn dat er ook wel degelijk iets te vinden valt.

In het verleden wérden er al wel onderdelen van het vliegtuig gevonden, maar niks van dat alles heeft geleid tot de ontdekking van de plaats waar het toestel nu op de bodem van de Oceaan ligt opgeborgen. In 2015 spoelde een eerste wrakstuk van vlucht MH370 aan, onder andere op het Franse eiland La Réunion. Ook op Mauritius, aan de oostkust van Zuid-Afrika en voor de kust van Tanzania werden er brokstukken gevonden.

Neergestort

Het enige dat vast staat, is dat het toestel is neergestort. De complottheorie dat het vliegtuig op een onbewoond eiland geland zou zijn, is uitgesloten. “Het toestel is waarschijnlijk uit elkaar gespat”, staat nog in het rapport. Maar of dat in de lucht gebeurde of dat dit gebeurd is bij de crash op het water, dat kon het onderzoeksteam niet met zekerheid vaststellen.

Ook waar dat gebeurde en hoe het komt dat dat gebeurde, dat blijft gissen, ondanks het lijvige onderzoeksrapport. Heel wat nabestaanden zijn dan ook ontgoocheld in dat rapport, want het mysterie blijft onopgelost. Het lot van vlucht MH370 wordt beschouwd als één van de grootste raadsels uit de luchtvaartgeschiedenis.